Hành trình vượt khó của Tổng giám đốc… suýt phải bỏ học

Lao động tạo ra của cải, tiền bạc và những giá trị không thể cân đong, đo đếm. Để biến công sức lao động thành những giá trị ấy, con người phải vật lộn, lao tâm, nhọc nhằn và đổ mồ hôi, nước mắt. Đặc biệt, đối với những chủ doanh nghiệp xuất thân từ hoàn cảnh nghèo khó thì cuộc hành trình càng nhiều gian nan; nếu đem so sánh, thành công mà họ đạt được có sự khác biệt rất lớn so với khởi đầu. Anh Vũ Ngọc Toản - Tổng giám đốc Công ty CP kỹ thuật Môi Trường Việt là một doanh nhân như thế. Từ một cậu bé vùng quê nghèo khó, kiếm sống và đi học bằng bắt cua, đánh cá, anh đã vươn lên thành chủ một doanh nghiệp về môi trường với doanh thu xấp xỉ 20 tỷ đồng mỗi năm.

Doanh nhân Vũ Ngọc Toản - Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Kỹ thuật Môi Trường Việt

Nhà nghèo nhưng quyết không bỏ học

Anh Vũ Ngọc Toản (sinh năm 1979), là con thứ 2 trong một gia đình bần nông, đông con, nghèo khó (bố là bệnh binh, mẹ làm ruộng, nhà có 4 anh em). Tuổi thơ của anh thời gian đi làm nhiều hơn đi học vì cái nghèo, cái khổ, cái thiếu thốn tồn tại thường trực. Gia cảnh khó khăn đến mức, việc bố mẹ nuôi đồng thời hai con đi học cấp 3 ở quê là cả một vấn đề lớn chưa nói gì đến chuyện nuôi học Đại học. 

Chính cuộc sống khó khăn, nghèo khổ đã thúc bách anh phải bươn chải, kiếm tiền đỡ đần gia đình từ rất sớm. Ngay từ khi là một cậu học sinh cấp 1, khi ấy địa phương thỉnh thoảng có đoàn văn công về biểu diễn, anh đã nảy ra ý định kiếm tiền bằng cách mua các đồ ăn vặt (bưởi, ổi, bỏng, quế…) để bán ngay trước cổng khu biểu diễn kiếm chút lãi. Thế là một câu bé con với một cái mẹt kê trên một cái thúng và một cái bao đựng đồ đã biết kiếm những đồng tiền đầu tiên bằng việc bán hàng cho người đi xem văn nghệ. Các dịp Lễ hội, Trung thu, anh cũng làm như vậy để đỡ thêm cho bố mẹ. 

 

Lớn hơn một chút khi lên cấp 2, anh kiếm tiền bằng nghề đi bắt cua và đánh cá điện. Bắt cua thì chỉ cần cái giỏ, còn đánh cá điện thì phải có bộ đồ nghề và anh đã tích cóp tiền bắt cua để mua. Hàng ngày, không như phần đông bạn bè cùng trang lứa, anh dậy từ 4h30 sáng ra đồng bắt cua, đến 6h30 mang cua đi bán rồi mới về nhà ăn sáng và đi học. Buổi chiều anh đi đánh cá điện. Số tiền kiếm được từ nghề bắt cua, đánh cá cũng đủ chi phí học hành cho anh và còn hỗ trợ bố mẹ trang trải cuộc sống. 

Tuy phải đầu tắt mặt tối, lao động vất vả nhưng anh học không đến nỗi nào, các môn Toán - Lý - Hóa, anh tiếp thu và học rất nhanh. Biến cố xảy đến khi học hết cấp 2, thấy khả năng gia đình không thể nuôi được 2 con học cấp 3, bố định hướng cho anh làm nghề mổ lợn thay vì đi học. Đứng trước nguy cơ sẽ phải chấm dứt học hành, đó là điều anh không hề muốn nên anh đã tìm lối thoát cho mình bằng việc nhờ bạn nộp hồ sơ và bí mật đi thi. Ngày thi, anh vẫn ra đồng làm như bình thường rồi mới lẻn ra đầu làng, gửi đồ ở nhà bà ngoại, mượn xe đạp của cậu và đạp xe 11 cây số đi thi. 

Bất ngờ trước kết quả con trai thi đỗ trong khi nhiều người thi trượt, bố anh bảo: “Bố không nuôi được cả 2 anh em đi học nên con đi học thì phải cố gắng”. Và anh đã thực hiện lời hứa với bố bằng 3 năm vừa học vừa làm quần quật. Anh học hết cấp 3 là nhờ số tiền có được từ việc bắt cua, đánh cá điện và còn tự trang bị thêm cho mình một chiếc xe đạp (chiếc xe sau này dùng làm phương tiện cho những năm đầu học Đại học). 

Những năm tháng học cấp 3, chủ yếu lội ruộng, sông ngòi bắt cua, đánh cá, chân thường xuyên bị ngứa, anh đã ấp ủ mong muốn làm gì đó cho nước sạch, từ đó anh kết ngành môi trường từ lúc nào. 

Nỗ lực tự nuôi thân giữa Thủ đô

Học lớp 12, một lần nữa bố không muốn anh đi thi Đại học vì thực sự ông thấy gia cảnh không đủ khả năng nuôi đồng thời hai anh em (lúc này anh trai của anh đang học ĐH Tổng hợp mỗi năm tốn khoảng 7 triệu). Mong muốn đi học tiếp của anh trở thành áp lực lớn với gia đình. Đấu tranh giữa tình thương con và điều kiện kinh tế, bố đồng ý cho anh thi Đại học nhưng yêu cầu phải thi vào Đại học Sư phạm và Đại học An ninh vì hai trường này không phải đóng học phí. Thế nhưng anh lại tự động làm thêm một bộ hồ sơ thi vào trường Đại học Bách Khoa. 

Dịp thi Đại học, anh bỏ thi trường Sư phạm, đi thi trường Bách Khoa mà không cho gia đình biết. 

Ngược với niềm vui của nhiều nhà có con thi đỗ đại học, tin anh đỗ trường Bách Khoa là một “tai họa” với bố khiến ông bần thần mấy ngày vì không biết sẽ xoay xở như thế nào. Giấy gọi đại học của anh trở thành niềm vui xen lẫn mối lo của cả gia đình. Cuối cùng, ông đành bấm bụng, cắn răng cho anh đi nhập học rồi tính tiếp. Tháng đầu tiên ở Hà Nội, anh tiêu bằng tiền họ hàng mừng tân sinh viên và tự biết mức chi tiêu của mình nên tháng thứ 2 thì chỉ xin bố đúng 300.000 đồng/tháng, bằng nửa số tiền cung cấp cho anh trai. Với số tiền ít ỏi này, không họ hàng thân thích, anh buộc phải tằn tiện hết mức suốt 2 năm đầu học đại cương. 

Năm học thứ 3, sau khi học xong Đại cương, chuyển sang chuyên ngành, anh thấy mình có thể bắt đầu kiếm tiền được bằng nghề mình học. Vì thế, không khó khăn anh xin vào làm partime cho một Công ty xử lý nước sạch gia đình với mức lương 450.000đ/1 tháng. Ngày ngày, anh đạp xe đến công ty rồi cùng các anh/chị đi lắp thiết bị lọc nước cho các hộ gia đình (khách hàng của Công ty). Thiết bị lọc nước phần đa được lắp đặt trên tầng thượng hoặc mái nhà của các hộ, mỗi bộ có 6 bao cát - sỏi lọc, mỗi bao 30 cân. Để hoàn thành công việc, bắt buộc anh phải bê vác các bao cát - sỏi đi bộ lên cầu thang 2-5 tầng. Việc vận chuyển các bao cát nặng nhọc đến mức khát quá thì anh chỉ uống nước trực tiếp trong bể nhà khách hàng chứ không thể đi bộ xuống cầu thang xin nước uống. Cứ thế, anh miệt mài làm việc cật lực cả ngày thường lẫn ngày nghỉ, ngày thường anh lắp đặt từ 1-2 bộ, thứ 7 và Chủ nhật được nghỉ học anh lắp đặt được 2-3 bộ. Nhờ thế từ kỳ học thứ 2 của năm thứ 3, anh đã không phải xin tiền của gia đình nữa mà tự trang trải tiền thuê nhà, tiền ăn, tiền học và cũng tích lũy được khá kinh nghiệm xử lý nước sạch sinh hoạt (nước cấp). 

Đến năm học cuối, nỗ lực lao động, học hỏi của anh đã được đền đáp, anh được đề bạt làm phó phòng kỹ thuật của công ty với mức lương 1,2 triệu đồng/tháng và có thu nhập thêm từ 1-2 triệu đồng khi được giao làm chủ nhiệm một số công trình xử lý nước. Năm học cuối, anh tự lo tiền làm tốt nghiệp và mua được chiếc xe máy Dream (Trung Quốc) để đi. 

Học xong, với mong muốn thử sức ở công việc xử lý nước thải để lấy kinh nghiệm, anh xin dừng công việc tại công ty này. Tiếp đó, anh chỉ nghĩ là sẽ đi làm thuê ở công ty về xử lý nước thải với mức lương 2 triệu đồng thì mỗi tháng sẽ tiết kiệm được một ít tiền. Trớ trêu là mong muốn đó không được thỏa mãn, anh chỉ được trả lương 1,5 triệu đồng/tháng làm full time. Không chấp nhận nổi mức lương thấp so với kinh nghiệm đã có, anh bỏ không làm và cũng không đi xin việc ở nơi khác nữa. Đây chính là lối rẽ đưa anh chuyển hướng sang kinh doanh. 

Cú “khuynh gia bại sản” vì… cả nể

Từ đây, anh có động lực thôi thúc bản thân và động não tìm cách kiếm tiền khác nên dành 2 tháng đi khảo sát thị trường xung quanh Hà Nội. Hành trang là chiếc xe máy, từ sáng đến tối, anh đi khảo sát khắp các khu vực ven Hà Nội, Hà Tây (cũ) để tìm hiểu, xem xét, đánh giá hiện trạng sử dụng nước và chất lượng nước giếng khoan ô nhiễm và sự bức thiết của người dân. Triền miên những ngày đi khảo sát thị trường là những ngày anh chỉ ăn mỳ tôm bánh và phóng xe trên đường mỗi ngày đổ 30.000 tiền xăng (xăng lúc đó chỉ 12.000/lít). Sau thời gian này, anh đã có thực tế và cơ sở dữ liệu đánh giá nhu cầu xử lý nước của các khu vực và quyết định đi kinh doanh. 

Qua khảo sát, anh thấy khu vực ven thị xã Hà Đông là khu vực có nền kinh tế khá mới lên, chưa có nước máy, toàn bộ người dân dùng nước giếng khoan, nhu cầu sử dụng bộ lọc nước rất lớn. Vì thế, với kinh nghiệm xử lý nước hộ gia đình đã tích lũy được, anh mở cửa hàng cung cấp thiết bị lọc nước giếng khoan lấy tên “Trung tâm nước sạch Bách Khoa” (vì học trường Bách Khoa) tại Ba La, Hà Đông. 

Mở cửa hàng, anh đã tự mày mò, thiết kế bộ lọc nước theo tiêu chuẩn của mình và đặt bên cơ khí làm thiết bị, đồng thời định ra mức giá rất hợp lý (một bộ lọc nước giá 2-5 triệu đồng tùy vào công suất). Anh cũng đánh giá được ngay là với thiết bị này, gia đình nào cũng cần và có khả năng mua về sử dụng là rất khả quan. 

Đáp ứng được nhu cầu dùng nước sạch của các hộ dân nên ngay trong 3 tháng đầu tiên mở cửa hàng, anh đã bán được hơn 100 bộ. Kỷ niệm đáng nhớ với anh là mỗi tối đi làm về thì cả 2 túi quần đầy chặt tiền giấy đủ các mệnh giá buộc bằng sợi rơm.

Dần dà, cửa hàng bán thiết bị lọc nước của anh ngày càng đắt hàng nhờ cung cấp cho một thị trường rộng lớn và khá ổn định. Công việc kiếm tiền từ cửa hàng tương đối thuận lợi. Đó là những năm hoàng kim của chàng trai mới ra trường. 

Công việc làm ăn tốt, kiếm được tiền cộng với tính cách hết mình với bạn bè, anh có nhiều mối quan hệ công việc mà không lường hết được hệ lụy từ nó. Vụ việc lớn anh gặp phải là quen biết với em trai của Tổng giám đốc một công ty lớn trong lĩnh vực kim khí tiêu dùng, được giao quản lý các dự án mới của Công ty. Anh đã kết hợp làm ăn với cậu này và nhận làm hệ thống xử lý nước cấp cho 3 nhà máy ở Hà Tây vì anh đã dày dặn kinh nghiệm xử lý nước cấp, cộng với chuyên môn vững. Tuy nhiên kinh nghiệm thương trường chưa có nên anh đã vô tư ký vào bản hợp đồng làm hệ thống nước cấp với công suất 15m3/giờ nhưng thực tế chỉ làm có 8m3/giờ để cắt bớt cho “cậu ấm” này một khoản dựa trên tình cảm anh em làm ăn với nhau. 

Hậu quả đến ngay sau đó khi nhà máy đi vào vận hành thì thiếu nước, vụ việc được phanh phui, anh bị công an triệu tập để làm rõ vấn đề. Giấy trắng, mực đen đã ký, anh phải đền bù thiệt hại bằng việc làm bổ sung 3 bộ xử lý nước cho đủ công suất 15m3/giờ. Tự mình bỏ tiền túi ra đền bù công trình, anh phá sản hoàn toàn, phải đóng cửa hàng cung cấp thiết bị lọc nước, cộng với khoản nợ khá lớn. Như vậy công sức suốt 3 năm mở cửa hàng kinh doanh trở thành con số không, anh đã phải trả giá đắt cho mối quan hệ xuất phát từ lòng tham và học được một bài học xương máu.

Gây dựng cơ nghiệp sau phá sản

Tay trắng nhưng lúc đó anh không lo, không sợ mà tiếp tục vượt khó bằng việc nghĩ cách khác để kiếm tiền trả nợ. Nhờ có mối quan hệ với các phòng thí nghiệm về hóa chất nên anh đã kết hợp với 2 người bạn thành lập công ty kinh doanh hóa chất. 

Đồng thời, anh đi làm thêm tại công Công ty Cổ phần nước quốc tế ở vị trí Trưởng phòng dự án. Mới vào công ty, anh đã ký thành công 2 hợp đồng với đối tác Nhật trị giá 1,2 và 1,7 tỉ đồng mà chỉ sau vài buổi làm việc. Bí kíp ở đây là giải pháp xử lý nước thải cho nhà máy của đối tác được anh đưa ra một cách khoa học, hợp lý, có tính linh hoạt cao nên đã thuyết phục được họ. Mặc dù khi trao đổi, anh không biết tiếng Nhật, mà chỉ bằng mô hình trên giấy. Lợi nhuận được hưởng sau 2 hợp đồng, anh hoàn trả được một phần khoản nợ trên. 

Minh họa mô hình hệ thống xử lý nước cấp dùng cho sinh hoạt

Sau khi góp vốn mở công ty hóa chất được 8 tháng, anh xin rút vì nhiều lí do và dự tính sẽ tách ra làm chủ nên không tiếp tục công tác tại Công ty Cổ phần nước quốc tế. 

Cuối năm 2006, anh thành lập Công ty CP kỹ thuật Môi Trường Việt. Cận thời điểm đó, đầu năm 2007, anh được mời về làm việc tại Sở Tài nguyên - Môi trường tỉnh Hà Tây. Vậy là “tay trong tay ngoài”, anh từng bước gây dựng lại sự nghiệp đã mất. Nhờ có kinh nghiệm, chuyên môn vững và thông qua các mối quan hệ tại các hội thảo, ngay khi mới mở công ty (chưa có hóa đơn), anh đã mang về cho công ty nhiều hợp đồng lớn nhỏ. 

Từ đó, công việc cứ phát triển theo nhịp và đi lên từng bước, anh tiếp cận được nhiều công trình xử lý nước ở các tỉnh. Nhờ làm thi công dày dặn, đội ngũ chuyên môn giỏi, công việc vào guồng và đào tạo bài bản, công việc kinh doanh của anh thuận lợi nhiều hơn là khó khăn. Liên tục trong trong 3 năm 2008 - 2009 - 2010, doanh thu công ty đạt xấp xỉ 20 tỷ đồng/năm, lãi khoảng 15-20% tổng doanh thu. Năm 2011, do ảnh hưởng của khủng hoảng kinh tế, doanh thu chững lại và giảm xuống 11 tỷ. Trong bối cảnh nền kinh tế khủng hoảng, không ngại khó, để có thêm thị trường ổn định mang tính bền vững, tháng 4/2011, anh đã mở văn phòng đại diện tại Nam Định. 

Anh Vũ Ngọc Toản (thứ 2, từ phải sang) tại lễ khởi công công trình xử lý nước ngầm

Một số công trình xử lý nước thải, khí thải Môi Trường Việt đã thực hiện:

Hệ thống xử lý nước thải giặt là Công ty TNHH Maxturn Apparel

Thi công xử lý nước thải sinh hoạt Công ty TNHH UNIVERSAL CANLE VN

Hệ thống xử lý nước cấp cho sinh hoạt và công nghiệp - Công ty TNHH Phú Thái

Trong kế hoạch năm 2012, anh mở thêm văn phòng đại diện tại Quảng Ninh,… để hưởng ứng phong trào phát triển ngành công nghiệp Xanh - Không khói. 

Dự định trong thời gian tới, Môi Trường Việt sẽ phát triển mảng xử lý khí thải vì theo anh Toản “Xử lý khí thải hiện tại chưa nhiều nhưng đây là ngành sẽ phát triển trong tương lai gần. Do đó, công nghệ xử lý khí thải đã được anh xây dựng. Đó là cẩm nang, là định hướng phát triển, là dữ liệu tương đối tốt với thiết kế, công nghệ, bài toán ứng dụng đã được chuẩn bị để sẵn sàng đáp ứng nhu cầu”. 

Mong muốn của anh Toản là xây dựng để Môi Trường Việt trở thành một thương hiệu uy tín, hàng đầu trong lĩnh vực xử lý nước thải, khí thải tại Việt Nam. 

Một số giải thưởng Công nghệ Xanh của Môi trường Việt

Đam mê và chuyên tâm là yếu tố cốt lõi làm nên thành công 

Mặc dù thừa nhận kinh doanh ngành môi trường là một ngành vượng nhưng với anh điều cốt lõi làm nên thành công lại là sự đam mê với nghề mình làm. Khi anh đã ngồi vào bàn làm việc thì mọi thứ bên ngoài không thể tác động và không ai có thể chen vào. Anh tâm sự: “Khi đầu tư chuyên môn, anh thường làm việc vào ban đêm. Làm kỹ thuật tư duy mà không thông suốt, giải pháp kỹ thuật mà không kín kẽ thì hậu quả của nó vô cùng lớn. Ví dụ anh thi công một công trình nước thải, nếu so sánh trạm nước thải là cái cốc nước thì chỉ cần sai một ly thiết kế thôi sẽ không ra được cái cốc đấy, và như thế thì phải mang bom mìn ra mà nổ, tức là phá hủy toàn bộ, nếu có chỉ tận dụng được duy nhất máy móc thiết bị, còn hệ thống ngầm là phá hết. Vì vậy cần tập trung cao độ, khi nào làm chuyên môn thì duy nhất anh chỉ quan tâm đến chuyên môn thôi, không sẽ đổ vỡ ngay”.

Tôi có hỏi anh là niềm đam mê này xuất phát từ đâu, anh chia sẻ: “Đam mê này xuất phát từ ngày bé khi bắt cua, cá; cứ đến cuối mùa gặt là rất ngứa. Cái ngứa đó vì rơm rạ thối, nước ô nhiễm do chăn thả vịt, nước sinh hoạt thải ra, nên ra ruộng chân sầy sủi hết cả. Lúc đó, anh đã có mong muốn là làm cái gì cho sạch môi trường, sạch nguồn nước rồi. Nên năm học lớp 11, anh đã mê cái ngành này kinh khủng. Đó cũng là lí do anh tự nộp hồ sơ thi vào Bách Khoa chứ không vào Sư phạm như bố muốn”.  

Ngoài công việc kinh doanh, anh Toản cũng rất quan tâm và đóng góp cho các hoạt động phúc lợi xã hội ở quê hương. Hiện tại, anh đã xây dựng quỹ khuyến học mang tên Môi Trường Việt, hàng năm phát học bổng cho trường khối cấp 2, cấp 3 (của quê hương) để hỗ trợ, khuyến khích các em học sinh nghèo học giỏi và bỏ tiền riêng ra xin dự án nước sạch nông thôn cho địa phương - hiện nhân dân trong xã (100%) đã được sử dụng nước sạch từ dự án. Với anh, khi đã trưởng thành và thành công, người doanh nhân cần chia sẻ những điều mình làm được cho mọi người xung quanh. 

Đối với tôi, cuộc trò chuyện hơn 3 tiếng đồng hồ với anh Toản làm tôi rất khâm phục nghị lực vượt khó vươn lên của anh. Cảm xúc tôi có về cuộc hành trình đi lên của anh cũng giống như một cái cây mọc trên đá, phát triển và tỏa bóng mát trên chính nơi nó sống.

 

Hoclamgiau .vn

Trở thành doanh nhân vì tự nhiên thuộc về công việc ấy

Không thuộc tuýp người có sắc đẹp, không được học hành đến nơi đến chốn nhưng ấn tượng khi gặp chị là sự mộc mạc, dễ gần pha lẫn cảm giác chắc chắn, tin cậy rất dễ gây cảm tình với người đối diện. Chị tự nhận mình không phải là doanh nhân mà vì đơn giản thuộc về công việc ấy. Người phụ nữ tôi đang muốn nói đến là chị Đàm Thu Hà – Giám đốc Công ty TNHH Gia Hưng chuyên cung cấp các mặt hàng thủ công mỹ nghệ xuất khẩu từ mây tre đan. Chị đã đi lên từ một công nhân nhà máy may để trở thành bà chủ của những đơn hàng xuất khẩu lên đến hàng triệu sản phẩm.

Chị Đàm Thu Hà – Giám đốc Công ty TNHH Gia Hưng

Những mùa hè học nghề và sự lận đận thi cử

Chị Đàm Thu Hà sinh ra tại Hà Nội. Bố mẹ chị đều là bộ đội nên cuộc sống chỉ tàm tạm đủ sống chứ không hề dư dật.

Với lối suy nghĩ đơn giản để lo cho con sau này có một cái nghề, ngay từ bé, mẹ đã cho chị đi học đủ thứ: thêu thùa, đan lát... Lên cấp 2, với tâm lý lo xa “không biết học hành thế nào, nhưng có cái nghề thì sống”, mẹ chị hướng cho con gái đi học may sau này có cái nghề kiếm sống. Do vậy, những mùa hè học cấp 2, mẹ cho chị về quê Hưng Yên học nghề may từ các bác (vốn dạy may từ thời Pháp). 

Rào cản tư tưởng “trọng nam khinh nữ” của các bác cũng khiến cho công cuộc học may của chị nhiều trắc trở vì chỉ muốn truyền nghề cho con trai chứ không truyền nghề cho con gái. Vì thế, đi học nghề may mà chủ yếu chị được giao thùa khuyết. Có mùa hè chị thùa được 2000 cái khuyết áo đủ các kiểu: khuy tết, khuy bọc, khuy không đường may... Công việc thuần thục, tay nghề thùa khuyết của chị đẹp mỹ mãn đến tận bây giờ. Đối với chị, chỉ với 1 cái khuyết nếu đi tới cùng vẻ đẹp của nó cũng thể làm giàu được. Chị cũng không ngờ vốn học may, thêu thùa lúc nhỏ lại trở thành nghề và giúp chị không chỉ sống được mà còn làm giàu về sau.

Thời đi học, chị rất thích học ngoại ngữ. Học hết phổ thông, cũng như bao học sinh khác chị đặt hồ sơ thi vào trường Đại học Ngoại ngữ (ĐH Hà Nội bây giờ). Những tưởng thi đỗ vì nằm trong khả năng nhưng kết quả chị thi trượt. Không nản lòng, chị ôn tiếp năm thứ 2 và thi vẫn trượt. Quyết tâm thi lại lần 3 nhưng cánh cửa giảng đường Đại học vẫn đóng lại trước chị. Sự trớ trêu của “học tài thi phận” đã buộc chị phải đổi hướng theo con đường khác.

Vụ xử lý mất đồ hoàn hảo của sếp mới

Sau 3 lần thi rớt, bố xin cho chị vào làm tại nhà máy may xuất khẩu. Sau 6 tháng đào tạo, chị chính thức trở thành công nhân tại nhà máy. Đã sẵn biết nghề may từ những mùa hè còn là học sinh nên tay nghề của chị lên rất nhanh và sớm trở thành công nhân có tay nghề cứng. Con đường thăng tiến từ một công nhân quèn mở ra với chị, chị lần lượt được đề bạt lên làm tổ trưởng, phụ trách kỹ thuật rồi lên quản lý. 

Trẻ, tay nghề giỏi, chị lên làm quản lý trong sự ghen tị của nhiều đồng nghiệp hơn tuổi khác. Một kỷ niệm khó quên  năm 22 tuổi khi chị lần đầu bước vào nghề quản lý: Có một vụ mất mát (quần sooc) trong ngày đầu tiên chị nhận quản lý một tổ sản xuất 60 người:

Đứng trước tình huống mất đồ gay cấn này, chị đã rất bình tĩnh xử lý êm thấm vụ việc và thu hồi lại được 22 chiếc quần. Chị cho họp mọi người lại và thông báo “Mình đã họp với Ban quản lý, mất hàng thì phải bồi thường, trị giá quy đổi theo đơn giá của khách hàng. Mỗi người sẽ nộp 50 nghìn cho vụ mất mát này”. Hiểu chắc chắn rằng không ai chịu mất tiền nên tất cả không ai nhận lỗi, chị đề nghị bỏ phiếu kín để tìm lại công bằng cho mọi người. Kết quả tất cả số phiếu đều trắng vì đây chỉ là trò đùa với sếp mới. Chị đành: “Cảm ơn tất cả mọi người đã giúp tôi tìm ra số hàng đã mất, những ai đã làm việc này tự giác chiều nay mang quần trả lại vào phòng quản lý”. Câu nói này đã khiến cho mọi người tự phải đấu tranh tư tưởng và nghi ngờ xem ai là “kẻ phản bội”. Ngày thứ nhất không có ai nộp lại nhưng đến ngày thứ 2 họ đã tự đấu tranh với chính mình và chỉ thiếu duy nhất 1 chiếc. Chị nói “Còn một chiếc nữa, tôi không muốn nhắc tên bạn vì tôi đã biết bạn rồi, bạn nên mang đến vì tôi không muốn bạn phải xấu hổ trước mặt mọi người”. Ngày hôm sau thì cái quần cuối cùng cũng về vị trí và 22 cái quần mất thu hồi lại được hết trong khi đó thực tế chị không có một thông tin nào.

Vụ việc xử lý này đã giúp chị giải quyết xuất sắc bài toán mất mát nhờ biết đánh vào tâm lý người khác mà không làm tổn hại đến danh dự của họ và vẫn đảm bảo công việc công ty. Chị được mọi người chấp nhận và nể phục. Làm ở vị trí nào chị cũng thể hiện rõ vai trò thủ lĩnh, chị được cử tham gia cuộc thi thợ giỏi toàn quốc.

Bén duyên với ngành xuất khẩu từ nghề may

Vừa là một công nhân giỏi tại nhà máy may, cơ duyên đưa chị đến với ngành xuất khẩu một cách tình cờ. Có một Việt Kiều quê ở Ứng Hòa Hà Tây muốn đầu tư một nhà máy tại quê hương để tạo công ăn việc làm cho người dân. Anh ta tìm một thầy giáo để gửi gắm tâm nguyện này. Gia đình thấy giáo đông con, thu nhập không đủ sống nên rất muốn làm việc gì để tăng thu nhập. Thầy không biết nghề may nên qua giới thiệu đã tìm đến chị để tìm hiểu về quy trình may công nghiệp.

Nếu theo lẽ thông thường, chị sẽ mãi là công nhân may nhưng khi có cơ hội tới buộc chị phải tiếp cận và tư duy về nó. Chị tham khảo cuốn “công nghệ may” được treo ở dây chuyền sản xuất và bắt đầu đọc kỹ càng rồi cặm cụi mày mò, tính toán, kẻ vẽ để xây dựng công nghệ sản xuất quần len xuất khẩu gồm chi tiết kiểu dáng công nghiệp, mô tả dây chuyền, bóc tách giá, nguồn nguyên liệu... Sau khi hoàn thành, chị đưa cho anh thày giáo để trình cho ông Việt Kiều và họ đã quyết định đầu tư máy móc, trang thiết bị mở xưởng may. Năm đó chị 24 tuổi .

Chị và người thầy giáo đã kết hợp hoàn hảo để cho ra một dây chuyện khép kín từ khâu nguyên liệu đến việc hoàn thiện và xuất khẩu hàng đi Ba Lan. 

Khi làng nghề mở ra thì công việc được triển khai trên diện rộng, mỗi tháng chị làm được 30.000 sản phẩm quần len xuất khẩu. Chị đã đưa công nghệ vào sản xuất để giải quyết vấn đề năng xuất, chất lượng đang tồn đọng tại các làng nghề khác. Kết quả với 5 chiếc máy chuyên dùng chị làm ra 3000 sản phẩm/ngày/3 ca, mỗi ca 1000 sản phẩm, năng suất gấp 6 lần. 

Năm 1997, Đông Âu tan vỡ, công việc xuất khẩu quần len chậm lại và không được thuận như trước. Tuy nhiên chị tích lũy được nhiều kinh nghiệm làm xuất khẩu và giải quyết các khâu khác nhau trong quá trình xuất hàng đi. 

Một cơ hội khác lại đến với chị: có một khách hàng Đài Loan nhập khẩu hàng mây tre đan, anh này muốn những sản phẩm được trang trí thêm vải và phụ kiện. Chị đã hình dung ngay ra những chiếc hộp xinh xắn với ren, vải, phụ kiện và đó là sở trường của chị “sáng tạo và thích tìm tòi cái mới”. Khi kết hợp với phụ kiện thì những sản phẩm mây tre đan không chỉ đơn thuần nữa mà có ren, có bèo rất thẩm mỹ.

Trở thành bà chủ của thương hiệu mây tre đan xuất khẩu

Năm 2007, sau những cái duyên với nghề may, chị đã định vị lại sản phẩm và ngành hàng mình làm nên chị quyết định mở doanh nghiệp để sản xuất trọn vẹn các sản phẩm thủ công mỹ nghệ từ mây tre đan kết hợp với vải lót, ren lót. Chị kết nối với các làng nghề tại nhiều tỉnh thành trong cả nước để làm các chi tiết cho các mã hàng của mình. Thời gian đầu, tự mình thiết kế các sản phẩm, chị phải tự mày mò, tính toán diện tích, thể tích các hình, các khối. Sau khi đã lên được mẫu sản phẩm gồm những mảng miếng khác nhau, chị giao chi tiết đơn hàng về các địa phương để làm các công đoạn. 

Trong suốt quá trình kinh doanh điều chị nhấn mạnh nhất chính là vai trò của người “cầm cờ”. Các tình huống khó khăn, đầy mạo hiểm, đầy bất trắc mang tính đặc thù công việc  do khách quan mang lại cần người đứng đầu phải có cái đầu lạnh và một trái tim nóng. Vào mùa chiến dịch chị lặn lội khắp các làng nghề, triển khai lắp ghép công việc để tạo thành một cỗ máy vận hành đúng đường ray. Và không ít những phen thừa sống thiếu chết, dở khóc dở cười với những sự khập khễnh trong quá trình làm việc.

Hình ảnh một số mã sản phẩm xuất khẩu:

Sản phẩm được đóng thùng trước khi xuất khẩu

Công việc vào guồng và chạy nhịp nhàng, thành công và tiền bạc đến với chị cũng rất thuận lợi. Hiện nay, công ty chị đã trở thành nhà thầu phụ của nhãn hàng IKEA. Ngoài các sản phẩm xuất khẩu, sản phẩm mới nhất của chị là “lót mũ bảo hiểm” đang là sản phẩm hot trên thị trường giúp cho người đi xe máy cảm thấy thoải mái, sạch sẽ, thoáng mát khi đội mũ bảo hiểm. 

Sản phẩm lót mũ bảo hiểm đan từ mây và viền vải

Hàng năm, từ tháng 6-9 là thời gian bận rộn nhất với chị vì là mùa xuất khẩu, chị tổ chức các chiến dịch mùa hè để chuẩn bị cho lô hàng xuất khẩu. 

Làm sản phẩm thủ công mỹ nghệ xuất khẩu, theo chị Hà cái khó nhất là ghép nối tốt để đảm bảo đủ số lượng cho lô hàng trước khi xuất đi. Vì để cho công ten nơ lên tàu đúng thời gian thì phải lường trước tất cả các tình huống có thể xảy ra: tăng cước, làm không đủ, dự phòng, thời tiết… Nếu làm thiếu số lượng thì số tiền rải trên chặng đường đó nhiều vô kể và bài toán kinh tế sẽ có vấn đề ngay. 

Thành công không nhất thiết là phải học đại học

Đối với chị Đàm Thu Hà, thành công có được ngày hôm nay đã giúp chị giải quyết công ăn việc làm cho nhiều người lao động ở các làng nghề địa phương. Chị thường làm việc vào ban đêm vì lệch múi giờ với khách hàng: “Công việc này chị không chia sẻ được với ai, không nói được với ai, chỉ có chị và 2 phương án “Được hoặc mất”. Lúc đó, linh giác tự nhiên xuất hiện trong tình huống chốt đơn hàng và tự mình phải quyết. Chị hiểu rằng khi quyết thì hàng nghìn người nông dân họ được hay mất phụ thuộc vào cái quyết của mình. Rồi khách hàng, nhà nhập khẩu…. Khi quyết một mình như vậy thì chị sẽ dám chịu. Mình dám chịu thì chả còn vấn đề gì nữa và mình chấp nhận cái xấu nhất xảy ra”. 

Ngoài việc chịu trách nhiệm với những quyết định, với chị Hà thì làm chủ doanh nghiệp phải học hỏi liên tục thì mới làm giàu được. Trong những lúc rảnh rỗi thay vì đi chơi, chị một mình với chiếc máy tính và chương trình tự học ngoại ngữ, đọc tin tức văn hóa, xã hội, giao lưu với các bạn trẻ thông qua mạng xã hội. Khi không biết cái gì thì mình phải tìm cách học bằng được: “Như chị ngày xưa không biết viết thư thương mại, lúc đầu cứ viết dài dòng kể lể sau  phải học cách viết mail cho đối tác cho ngắn gọn đủ ý và mạch lạc, dễ hiểu”. Chị Hà cho biết thêm: “Theo chị thì để thành công không nhất thiết phải qua  học Đại học vì đi học Đại học cũng chỉ  là một lựa chọn  để ra trường mình có một cái vốn rồi chọn một nghề để sống. Nói như thế không phải là chị không trân trọng những người học cao bởi vì họ thuộc về nơi đó, những giảng đường. Nhưng nếu bạn không thi đỗ Đại học không có nghĩa là bạn không thể làm giàu”. 

Tiếp xúc với chị Hà, tôi vỡ ra nhiều thứ từ công việc của chị. Cảm xúc của tôi về chị là cũng giống như khi người ta tự nhiên bị đặt trước một hoàn cảnh hóc búa, nhưng lại biết cách để giải quyết bài toán hóc búa đó bằng sự sáng tạo, tư duy liên tục. Phải chăng, đó cũng là một tố chất khác biệt của một người làm chủ với một người làm công. 

hoclamgiau.vn