Trong quá trình làm
phóng viên kinh doanh, tôi (Antonio Neves ) đã phỏng vấn rất nhiều doanh
nhân. Tất cả họ đều có một điểm chung đó là niềm đam mê với công việc.
Và một điểm tất cả họ không có chung đó là nền tảng học vấn.
Một số doanh nhân có
bằng tú tài. Nhiều người khác có bằng cử nhân. Những người khác thì có
bằng MBA. Về mặt học vấn mà nói thì giới doanh nhân chắc chắn không phải
là một thế giới phù hợp với tất cả mọi đối tượng.
Vì vậy, tôi đã đặt cho
các doanh nhân một câu hỏi mà chính họ cũng tự hỏi mình tại nhiều thời
điểm: Liệu học về kinh doanh có khiến bạn trở thành một doanh nhân giỏi
hơn không?
Có thể dạy kinh doanh không?
Kinh doanh là một
ngành “hot”. Trên khắp nước Mỹ có rất nhiều chương trình đào tạo đại học
và trên đại học về kinh doanh. Nhưng điều này lại đặt ra một câu hỏi:
liệu kỹ năng này có thể học trong trường hay trong quá trình làm việc?
Theo bà Caroline
Daniels, giáo sư trường Babson College- trường được xếp hàng top về
chương trình đào tạo kinh doanh tại Mỹ thì: "Kinh doanh có thể học được.
Nhưng niềm đam mê đối với một ý tưởng và cơ hội phải xuất phát từ chính
doanh nhân”.
Những người ủng hộ
việc đào tạo doanh nhân cho rằng nó cung cấp cho sinh viên các công cụ
để nhận biết các cơ hội và phát triển thành các hình mẫu doanh nhân
thành công. Nhưng với nhiều người, việc đào tạo doanh nhân nên mở rộng
ra bên ngoài lớp học.
Chris Guillebeau, tác
giả của bài viết ăn khách "The $100 Startup" trên tờ thời báo New York
cho rằng: " Bạn có thể học càng nhiều càng tốt từ nhiều nguồn khác nhau.
Kinh nghiệm có thể là người thầy tốt nhất nhưng chắc chắn bạn có thể
học theo các cách truyền thống hoặc phi truyền thống”.
Đối với nhiều người,
một tấm bằng tốt nghiệp đại học hoặc bằng MBA sẽ mở ra cánh cửa bước vào
thế giới doanh nhân. Thực tế, nhiều người tốt nghiệp có bằng MBA mở
công ty riêng chứ không tìm những công việc truyền thống khác. Theo ghi
nhận đã có 16% sinh viên tốt nghiệp lớp kinh doanh của trường đại học
Stanford năm 2011 đã quyết định mở công ty riêng.
Và đương nhiên, có
nhiều CEO các công ty mới mở cảm thấy bằng cấp cũng góp phần đem lại cổ
tức cho họ. Michael Karnjanaprakorn, CEO của công ty Skillshare cho biết
"Bằng tốt nghiệp đại học của tôi do VCU Brandcenter cấp thực sự đã hình
thành nên cách nghĩ của tôi về sự sáng tạo, đổi mới và phá vỡ hiện
trạng. Điều đó đã giúp tôi trở thành một doanh nhân tốt hơn vì nó cho
phép tôi nhìn nhận thế giới theo một cách khác đi và công ty tôi đã ra
đời từ đó”.
Bằng cấp có đáng giá như thế không?
Với tỷ lệ thất nghiệp
cao và nền kinh tế còn nhiều khó khăn như hiện nay thì các công ty như
Thiel Fellowship và UnCollege đang thách thức hiện trạng và sự kỳ vọng
vào không chỉ lĩnh vực đào tạo kinh doanh mà cả nền giáo dục đại học nói
chung.
Karnjanaprakorn
"Trường đại học không phải 100% là thảm họa như hầu hết mọi người nghĩ.
Tôi nghĩ tính thời điểm đối với các doanh nhân là khác nhau. Một số
người mở công ty lúc 18 tuổi và những người khác như tôi thì mở công ty
lúc 28 tuổi”.
Nhưng với các khoản nợ
cho vay dành cho sinh viên ngoài tầm kiểm soát thì chi phí giáo dục
truyền thống là điều đáng để cân nhắc, nhất là đối với các doanh nhân
giàu tham vọng phải chạy chương trình khởi động khi khởi động một công
việc làm ăn mới.
Guillebeau, từng học
về nghiên cứu quốc tế và xã hội học tại trường đại học cho rằng: "Quá
nhiều người trẻ dành hàng chục ngàn đô la để học làm những ngành không
hề tồn tại”.
Theo một số người, trường đại học chỉ cung cấp được một phòng thí nghiệm để thử nghiệm.
Danial Malik, sinh viên đại học vừa tốt nghiệp năm 2012 cho biết: "Babson College đã tạo cho tôi một môi trường an toàn, được
kiểm soát để tăng
trưởng và phát triển thành một cá nhân và khám phá thế giới và vị trí
của tôi trong môi trường đó. Thực hiện việc này hơi phức tạp một chút
nếu bạn không học ở trường đại học”.
Nhận định: Bạn có nên học kinh doanh không?
Nếu bạn còn đang phân
vân xem liệu mình nên dành ra một khoảng thời gian tạm dừng để tới
trường học về kinh doanh hay không thì câu trả lời ngắn gọn sẽ là: còn
tùy. Sau cùng thì giáo dục đại học vẫn là sự đầu tư tài chính lớn. Tất
cả những người tôi từng phỏng vấn đều gợi ý nên xem xét kỹ chương trình
giảng dạy ở trường đại học mà bạn dự định chọn trước khi dốc sạch tài
khoản ngân hàng vào đó.
Guillebeau chia sẻ:
"Trong nhiều thập kỷ, hầu hết các khoa kinh doanh tại các trường đại học
ở Mỹ đều đã đào tạo sinh viên thành các nhà quản lý tầm cỡ lọt vào top
500 công ty tiêu biểu do tạp chí Fortune bầu chọn. Đây là nghề nghiệp
khác biệt so với việc trở thành một doanh nhân”.
Một việc mà các doanh nhân làm tốt đó là hành động, nhưng lúc nào thì cần dành thời gian và tiền bạc để theo học lấy bằng?
Daniels chia sẻ: "Bước
đầu tiên có thể khiến bạn nản chí. Nhưng phương pháp luận và việc tạo
ra các cơ hội và các mô hình kinh doanh trong trường đại học qui tụ
nhiều cá nhân có cùng suy nghĩ và năng lượng như bạn có thể tạo ra sự
khác biệt”.
Vậy bạn nên vào lớp
học hay tự mình trải nghiệm và rút ra bài học? Không chỉ có một cách
đúng. Có vẻ như sẽ có nhiều lợi thế nếu kết hợp cả hai hình thức này.
Karnjanaprakorn nhận
định: "Có những thứ nhất định có thể dạy được như kiến thức khung các
khái niệm nhưng chỉ có một cách để học về kinh doanh – đó là tự mình làm
việc đó”.