Khởi nghiệp - Giấc mơ đại gia :D - Hành trình tay trắng làm nên

Tôi mất hơn 5 tiếng đề nghĩ và viết cái note này, vì thế bạn đừng tiếc 5 phút ngồi đọc vì biết đâu 1 ngày nào đó bạn cũng sẽ mở công ty. Chắc chắn note này sẽ giúp bạn rất nhiều đấy.

Những gì tôi sắp viết bạn sẽ không thấy trong sách nào hay báo chí nào, mong rằng sau bài này sẽ có nhiều người cân nhắc cơ hội nghiệp của mình là khởi nghiệp. Vì những người viết báo khởi nghiệp không phải là những người khởi nghiệp, có phỏng vấn đại gia thì người ta cũng sẽ trả lời kiểu trả lời báo chí và những đại gia thường bận quá chẳng chịu viết. Nếu họ có viết sách thì khi đó họ đã quá thành công và không còn nhớ cái tâm trạng và hiểu biết của họ thời chập chững như nào nữa. Tôi nghĩ rằng bài này rất hợp với nhiều người vì tôi đang ở trong đúng cái chân núi đó, tiền không nhiều, mắc sai sót hàng ngày nhưng cũng có trải nghiệm và thành tựu nhất định. 

Tại sao tôi lại ủng hộ bạn khởi nghiệp?

Vì 1 nền kinh tế luôn cần có những người giải quyết những vấn đề ngổn ngang, luôn cần những sản phẩm dịch vụ mới. Khởi nghiệp thì tất cả thời gian là của bạn, thích làm lúc nào thì làm, bạn sẽ giàu, rất giàu, siêu siêu giàu nếu thành công. Nhưng chuyện không dễ như thế, bạn sẽ có thể mất nhiều tiền, tuyệt vọng, gia đình mắng chửi... Tôi biết rất nhiều người khởi nghiệp nhưng không như ý và mất mát rất nhiều, nhưng qua đó họ đều trưởng thành hơn, không có gì là thất bại nếu như mình học được từ nó. Không có thất bại, tất cả chỉ là thử thách – tên 1 quyển sách rất nổi tiếng của chủ tịch HuynDai. Bạn chỉ cần đúng 1 tố chất là có thể trở thành doanh nhân được, đó là yêu thích giải quyết vấn đề, còn lại mọi thứ khác đều học và luyện tập được bằng ý chí và quyết tâm.

Có thể bạn không biết chứ 1 người làm chủ như xôi Yến (1 cửa hàng xôi gần hồ Gươm, trên đường Nguyễn Hữu Huân) 1 tháng cũg phải bỏ túi 4-500 triệu đồng tiền lãi. Hoặc 1 chị học FTU chỉ mới K44-1987 mà đã tự mua được 1 cái nhà trên Kim Mã 5 Tỉ nhờ mở Take One. Anh Điệp -CEO Vật Giá sinh năm 1979-FTU K36- tài sản giờ cũng tầm vài trăm tỉ và còn rất nhiều thành phần đại gia âm thầm khiác... Thế giới của những người khởi nghiệp thường không được nhiều người biết đến vì không có trường nào dạy, cũng không bao giờ được in trong quyển Những Điều Cần Biết về Tuyển Sinh. Đại học là dạy nghề để làm thuê. Các phụ huynh thì luôn muốn con mình "ổn định", nhưng sự thật là nghèo ổn định, biết bao giờ mới mua được cái nhà cái xế hộp ở Hà Nội chật chội này đây. 

Doanh nhân khởi nghiệp (entrepreneur) là như thế nào?

Để làm 1 cái gì đó thành công thì mình phải thật rõ cái hình ảnh mà mình muốn trở thành. Doanh nhân không phải là người có nhiều tiền, được gọi là doanh nhân có từ "nhân" đằng sau thì họ phải theo 1 cái gì đó lớn hơn chính sự thoả mãn giàu sang của bản thân. Khởi nghiệp là để thoả mãn ước mơ, đam mê và vì những gì xung quanh xã hội mình đang sống. Cái tên của họ vẫn còn mãi sau khi họ chết đi, điều đó mới thực sự đáng mơ ước. Họ luôn cân nhắc môi trường và lợi ích của người tiêu dùng với từng sản phẩm và dịch vụ của họ. Làm ra tiền bằng mọi cách chính đáng chứ không phải bằng mọi giá. 

                                                                            Cần chuẩn bị gì để khởi nghiệp?

Vượt qua rào cản tâm lý để bắt đầu:

Người Việt Nam không có thói quen chào đón với thất bại, họ không muốn con mình làm 1 cái gì đó mạo hiểm và họ sẽ bằng mọi cách ngăn cản. Gia đình thường muốn con mình "tập trung học" mà không biết rằng trường đại học cũng chẳng dạy gì giúp cho nghề nghiệp nhiều. Bạn phải "tập" cho bố mẹ quen với việc không thể can thiệp được tương lai con mình nữa, xác định cho gia đình biết trước là khởi nghiệp sẽ có thể mất tiền và mất nhiều thứ vì thế không nên dầy vò con khi ngã và hãy để cho con ngã vài lần con sẽ tự đứng lên đi tiếp. Cách tốt hơn là đừng cho bố mẹ biết :))).

Rào cản tiếp theo là giới hạn của chính bản thân các bạn. Bạn có 1 ý tưởng bạn cho là siêu phàm, bạn dành vài tháng để nghĩ về nó nhưng cũng chẳng dám làm gì với nó vì “ngại”, bạn quá thoải mái với vòng an toàn của mình, và bạn tự thuyết phục bản thân mình rằng là mình chưa đủ chín để thực thi ý tưỏng này. Để vượt được rào cản này thì bạn phải tập được cho mình thói quen luôn và ngay, nói theo ngôn ngữ trẻ hiện nay là “thích thì nhích”. Bằng mọi giá từ bỏ thói quen trì hoãn, nếu để tới mai thì sẽ còn ngày kia và tuần sau, tháng sau và không bao giờ nữa.

Còn về việc thiếu nguồn lực thì bạn nên biết rằng khởi nghiệp là lúc nào bạn cũng thiếu thốn nguồn lực, làm ít thiếu ít làm nhiều thiếu nhiều. Thời điểm tốt nhất là hôm nay chứ không phải ngày mai. Hành trình vạn dặm bắt đầu từ chỉ 1 bước đầu tiên, muốn tắm nước lạnh thì phải dội nước vào chân mình trước đã. Đúng là nếu muốn vấp ngã thì chỉ nên chọn lúc mình đang còn trẻ và sung sức để đứng dậy được, chẳng có thời gian nào tốt hơn thời gian sinh viên này đâu. Nghĩ nhiều mà không làm thì cũng giống như người làm mà không nghĩ.

Học gì trước tiên: Giao tiếp và bán hàng.

Bài học đầu tiên là phải biết quí trọng đồng tiền để thấy bố mẹ làm ra tiền vất vả như thế nào. Giao tiếp là kĩ năng sống còn để thành công, còn bán hàng là kĩ năng sống còn của doanh nhân. Hãy tham gia 1 công việc bán hàng nào đó mà cần mình phải vượt qua ngại ngùng nói trước đám đông và biết chấp nhận sự từ chối của người khác 1 cách vui vẻ, học được cái tinh thần không bỏ cuộc là cực kì quan trọng. Khi khởi nghiệp thì đích thân chủ cũng là người bán hàng, kế toán, quét dọn, sản xuất ...Bán hàng là 1 nghề vinh quang vì họ nuôi sống cả tổ chức, hãy luôn coi mỗi lần bán hàng là 1 thử thách mình cần chinh phục. Tập bán thật nhiều các loại hàng hoá có thể vào để hiểu được cách tiếp cận với khách hàng cá nhân và khách hàng tổ chức khác nhau như nào. Tôi còn nhớ có lần xách rượu cần tới từng phòng kí túc xá Xây Dựng hỏi bán hồi gần tết, phòng nào cũng thích lắm nhưng toàn đứa hết tiền chẳng thèm mua. :))). Nghĩ lại hồi ấy thì cũng ngại ngùng thật. Bất kể việc bạn làm nó “chuối củ” đến đâu thì sau này vẫn luôn là 1 kỉ niệm đẹp, vì thế đừng ngại làm những thứ mình chưa bao giờ làm.

Học kinh doanh nhỏ:

Khi đã “mặt dầy” thì hãy bắt đầu làm những việc mà cần mình phải bắt đầu làm 1 việc nào đó mà mình phải đứng mũi chịu sào lo toan toàn bộ. Nhớ câu thần chú “start small, really small”. Một số người thích kinh doanh và có 1 ý tưởng hay thường có 1 kiểu khởi nghiệp hài hước

là dồn toàn bộ tiền của mình vào khởi nghiệp và làm cho nó thật hoành tráng tử tế. Họ đâu biết rằng 99,99% phi vụ kinh doanh đầu tay là sẽ thất bại. Không phải vì ý tưỏng tồi mà do khả năng thực thi của họ không tốt. Làm 1 vài phi vụ kinh doanh nhỏ sẽ dạy cho bạn những bài học rất ngấm về tiếp thị, vận chuyển hậu cần (logistic), chọn địa điểm (location), trang trí, bán hàng, đàm phán, mua hàng, chuẩn bị và lập kế hoạch, giữ được tinh thần chiến đấu không bỏ cuộc...

Học bơi thì phải uống chục lít nước trong bể mới thành được, chỉ đọc sách không làm bạn trở thành doanh nhân, phải đích thân xông pha. Street-smart là cực kì quan trọng, cũng quan trọng như book-smart vậy (xin lỗi vì phải dùng thuật ngữ tiếng Anh vì tiếng Việt diễn giải rất dài). Nhiều giảng viên môn kinh doanh của đại học Việt Nam tệ là vì họ không gần doanh nghiệp, những gì họ dạy thường từ sách, và số ít họ là kinh doanh 1 cái gì đó thực sự nên đừng trông chờ gì từ nên giáo dục đại học mà khởi nghiệp. Bạn học về “chiến lược”, “thương hiệu”... toàn là thứ dùng cho doanh nghiệp lớn. Doanh nghiệp khởi sự thì cái cần dùng khác sách giáo trình rất rất nhiều. Bạn có thể bắt đầu nhỏ như bán hoa 8/3, to hơn có thể mua quần áo về bán online...và nên bắt đầu bằng 1 nhóm vài người chứ không nên làm 1 mình để học cách làm việc nhóm nữa.

1 phần rất quan trọng là phải bắt đầu xây cho mình 1 hệ sinh thái khởi nghiệp. Không nên nghe lời, không nên ở gần những người có tư tưởng ổn định và an nhàn, họ sẽ cố dìm bạn xuống cho “ổn định” được như họ, họ sẽ nói cả ngàn lí do rằng bạn sẽ không thành công và ý tưởng của bạn không đáng giá. Tìm những người bạn muốn khởi nghiệp và những anh chị đã khởi nghiệp để học hỏi. Chỉ có những người khởi nghiệp mới nâng đỡ và mang lại niềm vui cho nhau lúc trái gió giở trời. Bên cạnh họ bạn sẽ thấy khó khăn nhẹ đi và thử thách sẽ trở nên thú vị hơn. Có những bài học không cần phải trả giá vẫn học được. Và không có người hướng dẫn thì bạn sẽ đi rất chậm. Đợi khi ra trường có công việc “ổn định” và thu nhập mới khởi nghiệp? Không. Bạn chẳng cần kinh nghiệm từ các tập đoàn bằng khả năng xoay sở của bạn kià.

Đọc sách, đọc nhiều sách về kinh doanh và khởi nghiệp. Tôi đọc và nghe audiobook cũng phải 3-400 quyển. Gần như tất cả những gì tôi làm và định làm là sách đã mang cho tôi ý tưởng hết cả rồi. Các doanh nhân tỉ đô cũng đọc cực kì nhiều sách. Sinh viên chỉ hay chăm đọc k14, những từ mà người ta đọc nhiều nhất chắc là “lộ hàng”, “hiếp dâm”, “chân dài”... 1 tháng hãy đọc lấy 1 quyển sách, giảm thời gian đọc những thứ giải trí và chỉ thoả mãn trí tò mò.

Kinh doanh thật sự:

Thời điểm bạn đã có 1 ý tưởng tiềm năng đã đến và bạn muốn bắt tay vào làm cho nó thành 1 gia tài :D.Lúc này là tiền thật và người thật, không còn mang tính lướt sóng như trước nữa. Vì không biết được những điều sắp tới này nên rất nhiều bạn trẻ đã phá sản trong tức tưởi và tiếc nuối. Hãy tự viết nó lên tường và nhắc mình không được quên.

Oh yeah! Ý tưởng của mình trị giá cả triệu đô ấy chứ! :)))

Luôn bắt đầu kinh doanh bằng việc thử nghiệm sức sống của ý tưởng trước. Bắt buộc. Bạn có ý tưởng làm đồ ăn chay giao tận nhà thì đừng vội mua đồ đạc bàn ghế đầu tư website vội. Hãy thử xem thị trường của bạn rộng đến mức nào và khả năng cung ứng của bạn đến mức nào. Làm thử 1 cái blog, quảng cáo quanh khu văn phòng mình, tự nấu nướng tại nhà và giao đi. Từ ý tưởng đến thực tế là 1 câu chuyện hoàn toàn khác, thị trường có thể không lớn như bạn nghĩ đâu. Chưa gì đã mua rất nhiều đồ đạc, thuê nhà cửa thì bạn sẽ có thể lãng phí rất nhiều. 

Khởi nghiệp là để xây dựng gia tài, chứ không phải là để chứng tỏ bạn thông minh nhường nào. Lập kế hoạch và luôn tính toán từ trước. Rủi ro là đương nhiên nhưng tính sao cho bạn không quá đau thương khi vấp ngã, vẫn còn chí hướng để làm tiếp. Nhiều người ngã quá đau nên cứ nghĩ lại là thấy sợ. 

Nên nhớ rằng ý tưởng rất rẻ, quan trọng là thực thi. Nokia ngày xưa là công ty làm bột gỗ, Deawoo là 1 xưởng dệt may... Ý tưởng gì không quan trọng bằng khả năng thực thi của bạn lớn như nào. Có 1 công ty ở Mỹ trị giá tới 6 tỉ đô chỉ đơn giản là làm gấu bông theo đơn đặt hàng, khách hàng được tự tay khâu gấu. Theo 1 lời khuyên của 1 lão làng là chỉ nên khởi nghiệp với 1 ý tưởng cũ và mình làm tốt hơn, mình là có thể có lãi, mình đáp ứng 1 loại khách hàng tốt hơn sẽ đảm bảo khả năng thành công cao hơn nhiều. Đừng “quyết chiến” với 1 ý tưởng mà chưa từng tồn tại trên thế giới bao giờ, khả năng thất bại sẽ rất cao.

Tiền. Máu của doanh nghiệp, và thường là doanh nghiệp chết vì hết tiền. Do đó khi bắt đầu bạn phải tìm mọi cách và mọi giá để tiết kiệm tiền đầu tư vào doanh nghiệp. Thường chi phí sẽ bị đội lên gấp 3-4 lần so với cái bản nháp 1 trang “kế hoạch kinh doanh” của bạn. Phải chi li và tính sao cho mình đủ tiền 1 năm, đừng trông chờ là làm 3-4 tháng có doanh thu sẽ bù để làm tiếp. Mua sắm đồ cũ, tăng xin, dùng phần mềm nguồn mở, web tự đi nhờ viết, logo search google rồi tùy biến chẳng hạn :)). Đồ cũ mình mua mà bán lại thì cũng được gần như giá trị lúc mua về nên bạn sẽ vẫn giữ được rất nhiều tiền còn lại, còn tiền là còn bày keo khác được. Hết tiền là bạn sẽ rất khó xin hoặc vay ai khác nữa lắm. Có 1 điều lầm tưởng là khởi nghiệp cần phải rất nhiều tiền nhưng thực tế là cần khả năng xoay tiền của bạn hơn. Dù thế nào thì bạn cũng chẳng bao giờ đủ tiền để làm doanh nghiệp đầu tay đâu, càng làm càng thiếu. Và khởi nghiệp nên dùng tiền của chính mình chứ không phải tiền bố mẹ cho để đảo bảo từng quyết định dùng người, từng quyết định mua sắm của mình là chính xác.

Người: Chỉ nên khởi nghiệp với đội ngũ sáng lập không quá 2 người làm điều hành. Người thứ 3 thể nào làm cho mâu thuẫn. Các bạn thử điểm các công ty lớn mà thành công chúng ta biết đều 2 người hoặc 1 người. Google là Sergey Brin và Larry Page, Apple là 2 bác Steve, Microsoft là Bill Gate và Paul Allen (Steve Balmer là vào để điều hành giúp thôi chứ không phải cùng khởi sự). Sai sót về tuyển người có thể kết liễu doanh nghiệp của bạn, hãy chọn cho team mình những người nào họ không làm việc vì tiền mà làm vì yêu ý tưởng.

Chọn những người mình yêu quí được và chơi được để khó khăn còn thông cảm được cho nhau. Chỉ chọn những người nào có tiềm năng gắn bó lâu dài với doanh nghiệp của mình. Hãy đối xử với nhân viên thật tốt như anh em, vì họ là những người mình gặp nhiều, quyết định chất lượng cuộc sống của mình mà. Chỉ có những người như thế mới làm cho lúc khó khăn và nản trở nên dễ dàng hơn. Khởi nghiệp sẽ hứa hẹn rất nhiều sóng gió và khó khăn đấy.

Nuôi doanh nghiệp khởi sự cũng giống như nuôi 1 đứa trẻ sơ sinh, nó chỉ có mục tiêu là sống, có cái ăn và không mắc bệnh tật gì. Đừng cho nó ăn quá nhiều để cố gắng làm nó lớn thật nhanh. Tìm hiểu và áp dụng Lean StartUp (khởi nghiệp tinh gọn?). Tức là khách hàng cũng chính là 1 phần trong chu trình sản xuất và xây dựng sản phẩm. Như google docs là vừa làm vừa sửa liên tục theo yêu cầu khách hàng, còn Microsoft Word là 2 năm mới ra 1 lần thì lỗi phát hiện cũng không kịp sửa.

Nếu bạn đọc được đến tận dòng cuối cùng này mà vẫn thấy hấp dẫn thì có lẽ bạn có thể trở thành doanh nhân khởi nghiệp đấy. Với công sức tôi bỏ ra, tôi muốn giúp được nhiều người nhất có thể. Để công bằng, bạn like thì phải share lại cho càng nhiều người càng tốt nhé, lan toả tri thức nào :D.  

Ông chủ vatgia.com: Kinh doanh với 3 "không"

Kinh doanh trên mạng giống như một con dao. Nếu mình cầm nó để chặt củi phục vụ cuộc sống thì con dao ấy có ích. Còn nếu dùng con dao ấy để đi đâm chém người thì nó lại là có hại... - ông chủ của 4 công ty, lãnh đạo hơn 750 người chia sẻ.

Nếu vật giá được đánh giá là website số 1 về thương mại điện tử tại Việt Nam thì ông chủ của nó, Nguyễn Ngọc Điệp, được coi là một trong những người có công lớn nhất trong việc khai phá vùng đất mới này trên internet.

"Ông chủ của tôi là khách hàng"

Dẫu là ông chủ của 4 công ty, lãnh đạo hơn 750 con người, nhưng Nguyễn Ngọc Điệp lại đang sở hữu sim điện thoại 11 số mà theo quan niệm của nhiều người, là loại "sim rác" không xứng tầm với đẳng cấp doanh nhân. Và điều ấn tượng nữa là anh không có phòng làm việc riêng mà ngồi lẫn cùng với các nhân viên của mình. Anh phân trần:

- Trong công việc có 2 điều mà tôi rất tâm đắc: cảm xúc và con số. Bộ não chính là con số và cảm xúc là trái tim. Bộ não làm cho bản thân có lợi còn trái tim làm cho người khác có ích.

Ở các công ty lớn, khi mọi thứ đã đi vào một quỹ đạo thì bộ não chi phối nhiều hơn. Còn đối với những công ty khởi nghiệp như Vật Giá thì cảm xúc đóng vai trò hết sức quan trọng. Tất cả mọi thứ đều trong quá trình "chạy thử" nên để có thể hiểu được hết mọi vấn đề, sếp phải là người thâm nhập vào quần chúng, tìm hiểu xem nhân viên muốn gì để thay đổi.

* Có thể kéo gần khoảng cách giữa ông chủ và nhân viên, nhưng một doanh nghiệp không thể không có dấu ấn của người đứng đầu?

- Tính tôi nông dân và suồng sã lắm. Vì vậy, nhiều người lần đầu đến và tiếp xúc cứ hỏi tôi: "mày là thư ký thì sếp của mày là ai" (cười). Phía sau card của tôi ghi rất rõ:

"Trong công ty chỉ có một ông chủ duy nhất, đó là khách hàng. Khách hàng có thể đuổi việc bất kỳ ai từ giám đốc đến nhân viên chỉ bằng một hành động đơn giản: mua hàng của công ty khác".

Câu nói này là của Sam-Walton, người sáng lập tập đoàn bán lẻ Wal-Mart. Và đó cũng chính là triết lý hành động của công ty chúng tôi. Nhiều người nhìn vào và cho rằng, khách hàng là một ai đó rất quan trọng và hoành tráng lắm.

Nhưng thực chất ý nghĩa của triết lý này ngoài việc đề cao vai trò của khách hàng, tôi còn muốn nhấn mạnh đến yếu tố bình đẳng giữa sếp và nhân viên. Trong thị trường này rất khó phân biệt ai là chủ, ai là tớ khi công ty mới là người cần nhân viên chứ không phải nhân viên cần công ty.

* Thực ra, ở Việt Nam "đặt khách hàng ở vị trí ông chủ" không phải là điều mới mẻ, nhưng dường như mới chỉ tồn tại trên lý thuyết?

- Chuyện xảy ra ở các công ty khác thế nào thì tôi không rõ. Nhưng ở Vật Giá, hàng ngày chúng tôi vẫn thường xuyên đón nhận những cuộc gọi phản ánh từ khách hàng.

Thị trường thương mại điện tử tại Việt Nam đang trong quá trình hình thành và phát triển nên đòi hỏi sự kiên nhẫn và tìm tòi của những người làm. Khi bị khách hàng mắng thì điều đầu tiên bạn cần làm là phải xin lỗi rồi cảm ơn. Từng ngày từng ngày, chúng ta sẽ tiếp thu yêu cầu của khách hàng và sẽ tự sửa chữa dần để mình trở nên hoàn thiện hơn.

* Anh sẽ là người trực tiếp đứng ra xin lỗi hay để nhân viên của mình làm việc đó?

- Cả hai. Nếu khách hàng sau khi nói chuyện với nhân viên của tôi mà vẫn chưa thỏa mãn, đòi gặp người có trách nhiệm cao nhất thì tôi sẽ là người đứng ra giải quyết. Thậm chí, khi khách hàng nóng đến mất bình tĩnh thì mình vẫn phải kiên nhẫn ngồi nghe.

* Ngồi nghe người khác "chửi" rồi xin lỗi họ là một việc không dễ chịu chút nào, nhất là với những ông chủ. Hỏi thật, anh làm việc này là để hoàn thành trách nhiệm của người đứng đầu hay là do thực tâm muốn mình trở nên tốt hơn?

- Nhiều khách hàng thấy một giám đốc như tôi mà cứ ngồi nghe "chửi" thì họ cảm thấy sốc lắm. Nhưng họ nói đúng thì mình phải nghe và biết sai ở đâu còn sửa chữa. Để có thể kinh doanh tốt ở Việt Nam thì buộc lòng phải thế. Ngay cả những ông lớn như eBay vào Việt Nam, nhưng hệ thống của họ cũng không chạy được bởi họ không có người xin lỗi như mình.

* Nhưng chúng ta không thể cứ ngày nào cũng xin lỗi và hứa hẹn sửa chữa mãi được. Trong kinh doanh thì cần phải giữ chữ tín và tôi nghĩ ít ra anh cũng phải có một chiến lược nào đó để đảm bảo tất cả sản phẩm bán trên Vật Giá đều đạt chất lượng?

- Đấy là điều không thể. Bản thân những công ty lớn như eBay hay Amazon đôi khi cũng bị nhầm lẫn. Họ chỉ có thể kiểm soát bằng cách yêu cầu tất cả những ai đăng sản phẩm lên website đều phải có thẻ tín dụng. Trong trường hợp khách hàng phản ánh rằng, họ nhận hàng không đúng mô tả hoặc sản phẩm kém chất lượng thì người bán sẽ bị phạt bằng cách trừ thẳng tiền vào thẻ tín dụng mà họ đã đăng ký trên website.

Tuy nhiên, tại Việt Nam do những khó khăn về thanh toán điện tử nên thị trường C2C (Customer to Customer) không được duy trì. Trong bối cảnh hỗn độn đó buộc những người làm thương mại điện tử ở Việt Nam phải chọn cho mình một mô hình thích hợp nhất và B2C (Business to Customer) là sự lựa chọn tối ưu.

Để có thể đảm bảo được những doanh nghiệp, cửa hàng có uy tín, những website bán hàng phải xác định rõ ràng bằng nhiều biện pháp khác nhau và thông tin lại cho khách hàng. Có một điều đáng mừng là nếu như 5 năm trước ngày nào chúng tôi cũng phải xin lỗi thì năm 2011 chỉ xảy ra 2 vụ lớn và năm nay chưa có vụ việc nào. Lời xin lỗi cũng có giá trị lắm, phải không?

Kinh doanh với 3 "KHÔNG"

* Câu chuyện website muaban24h lừa đảo khách hàng gần đây đã ảnh hưởng không nhỏ tới các nhà kinh doanh thương mại điện tử. Anh chèo lái con thuyền Vật Giá như thế nào để đi qua sóng gió này?

- Sứ mệnh của Vật Giá là tạo ra một cuộc sống tuyệt vời hơn trên internet và tất cả chúng tôi phải nỗ lực hết sức để đạt được điều đó. Việc một số website bán hàng kém chất lượng, lừa đảo khách hàng đã gây ảnh hưởng không nhỏ tới thị trường, nhưng đó chính là cơ hội dành cho các công ty làm ăn chân chính.

Trước kia ở những vùng sâu, vùng xa như: Đắk Lắk, Gia Lai… không ai biết gian hàng là gì, nhưng kể từ khi có muaban24h họ đã biết có thương mại điện tử và có thể bán hàng trên internet. Đáng tiếc là họ gặp phải một công ty làm ăn không nghiêm túc nên sớm phải thất vọng. Nhưng chúng ta có thể tuyên truyền để họ hiểu rằng, có thể dùng những trang khác kinh doanh chân chính hơn, như Vật Giá chẳng hạn và internet là cách rất tốt để họ phát triển kinh tế vùng.

Ở một số nước thương mại điện tử là công cụ đắc lực để nông dân phát triển. Nếu được truyền thông tốt, tôi tin rằng, bà con nông dân sẽ lấy lại niềm tin vào thương mại điện tử.

* Ai cũng biết muaban24h là một website lừa đảo bằng cách lợi dụng lòng tin của người dùng. Tuy nhiên, xét dưới góc độ marketing, anh có cho rằng họ đã khá thành công trong việc lôi kéo khách hàng?

- Kinh doanh trên mạng giống như một con dao. Nếu mình cầm nó để chặt củi phục vụ cuộc sống thì con dao ấy có ích. Còn nếu dùng con dao ấy để đi đâm chém người thì nó lại là có hại. Câu chuyện của muaban24h cũng giống như con dao đó. Lỗi ở đây không phải do thương mại điện tử mà là do người điều hành gây ra.

Ai cũng biết mô hình chia lợi này quá hay, ở các nước như: Mỹ, Nhật… phát triển rất tốt, tạo ra được hiệu ứng và động lực làm việc rất lớn cho mọi người. Tuy nhiên tại Việt Nam, ý thức của con người và luật pháp còn nhiều kẽ hở nên nhiều kẻ đã lợi dụng điều này để làm ăn bất chính.

Nếu ông chủ của muaban24h biết cách làm marketing, tạo ra giá trị, chỉ dẫn ra đâu là gian hàng tốt, sản phẩm khuyến mại tốt thì website này thực sự là một đối thủ nặng ký với bất kỳ công ty kinh doanh thương mại điện tử nào. Nhưng đáng tiếc là ông ấy đã không làm như vậy.

* Vậy theo anh chúng ta có nên phát triển mô hình kinh doanh thương mại điện tử đa cấp?

- Tôi nghĩ bất kỳ mô hình kinh doanh nào muốn tồn tại được thì trước hết phải phù hợp với đất nước đó. Nhiều người Việt Nam đôi khi do thấm nhuần triết lý "có làm thì mới có ăn", nên khi thấy có ai đó trao cho mình một số tiền mà không phải làm gì cả thì sẽ rất vui mừng mà cứ thế đi theo, không cần biết số tiền đó do đâu mà có, có phải là do phạm pháp hay không.

Vì vậy, kinh doanh thương mại điện tử đa cấp rất nguy hiểm trong thời điểm này, khi luật pháp và ý thức người dân về bán hàng đa cấp chưa hoàn chỉnh. Còn nếu bạn hỏi làm thế nào để kinh doanh thương mại điện tử đa cấp phát triển thì tôi cũng chịu. Tôi không đủ tầm và cũng không dại gì đưa chân vào một lĩnh vực có quá nhiều điều rủi ro như thế. Trên một con thuyền mà không ai muốn chèo thì tất yếu nó sẽ chìm và tốt nhất là chúng ta không nên có mặt ở đó.

* Nhưng làm kinh doanh đôi khi cũng phải liều. Nếu anh không thử thì làm sao biết được có thành công hay không?

- Kinh doanh có 3 yếu tố: con người, tiền và dụng cụ máy móc. Trong 3 yếu tố này thì con người là quan trọng nhất. Nếu con người không đào tạo được, chưa phù hợp với Việt Nam thì tôi dại gì chui đầu vào làm cho mất công!

- Điều đó có đồng nghĩa với việc anh rất ngại thay đổi chiến lược trong kinh doanh?

- Internet là ngành có tốc độ thay đổi chóng mặt và người kinh doanh nó cũng phải ứng biến với nó rất nhanh, chậm là chết. Trước đây, tôi làm kế hoạch rất dài, 5 năm một lần, nhưng khi mình vừa làm xong thì đã có người khác làm mất rồi. Sau đó tôi rút xuống 6 tháng, nhưng chỉ được 3 tháng là mọi thứ đã thay đổi hết rồi. Vì vậy đến giờ thì kế hoạch của tôi cứ 3 tháng lập một lần.

Nói về bí quyết thành công trong kinh doanh thương mại điện tử, ông chủ của Alibaba cho rằng, có 3 yếu tố: Không tiền, không kinh nghiệm, không kế hoạch. Ông luôn cho rằng, mình là người nghèo nhất nên phải chắt chiu từng đồng bạc.

Ông tự nhận mình là người dốt nhất, không có kinh nghiệm gì nên mọi kỹ thuật đặt ra ông phải là người dùng được thì hơn 1 tỉ người Trung Quốc mới dùng được. Và ông không bao giờ có bất cứ một kế hoạch nào vì ngành này biến đổi quá nhanh.

Viết xong một kế hoạch thì nó đã trở thành lỗi thời. Do đó nghĩ ra cái gì, bất cứ lúc nào là ông cho triển khai ngay, nếu sai thì sửa. Nếu chần chừ, chúng ta sẽ mãi là người đến sau.

* Cụ thể hơn thì "bí kíp" kinh doanh của anh là gì?

- Có ba điều mà tôi tâm niệm: không bao giờ thỏa mãn với bản thân, tôn trọng từng cá nhân trong công ty và khách hàng là ông chủ duy nhất. Tôi luôn làm mọi điều để nhân viên của mình cảm thấy thoải mái nhất, họ được tự do sáng tạo và cùng đồng lòng gắn bó xây dựng công ty.

Văn hóa công ty giống như một tôn giáo giúp cho mọi nhân viên đều sùng bái và cố gắng phấn đấu để duy trì và phát triển nó. Một khi tất cả mọi người đã cùng đồng tâm nhất trí thì không có một thế lực nào có thể đánh bại được. Bí kíp của tôi chính là ở chỗ biết dùng người và giữ người.

Kết hợp với ông lớn nước ngoài chưa hẳn đã hay

* Để phát triển, một số công ty như Peace Soft đã kết hợp với những ông lớn nước ngoài. Vật Giá là một trong những công ty đầu tiên về thương mại điện tử, nhưng đến giờ vẫn chỉ thấy anh say sưa phát triển thị trường trong nước. Là do chưa đủ lực hay còn lý do nào khác khiến anh chưa muốn vươn xa hơn ra thị trường quốc tế?

- Mỗi một người đều có một mục tiêu kinh doanh khác nhau và điều quan trọng là đặt ra mục tiêu nào thì sẽ làm mọi cách để đạt được điều mà họ muốn. Tinh thần dân tộc của người Trung Quốc rất cao, vì vậy mà eBay vào cũng phải đi ra, Amazon cũng phải điêu đứng khi Alibaba vẫn là bá chủ ở đất nước tỉ người này. Như vậy, đâu phải cứ kết hợp với những đại gia nước ngoài đã là tốt! Kinh doanh là một nghệ thuật và người lãnh đạo phải biết điều tiết mọi nguồn lực để đạt được hiệu quả tốt nhất.

* Nói như vậy có nghĩa là anh sẽ xác định đưa Vật Giá trở thành 1 website thương mại điện tử theo tinh thần dân tộc?

- Tôi học cách đứng trên vai người khổng lồ, học mỗi người một ít. Bạn có thể bảo Vật Giá giống Amazon, eBay hay bất kỳ mô hình nào, nhưng Vật Giá được xây dựng trước hết là cho người Việt và tôi sẽ thúc đẩy phát triển thương hiệu Việt này.

* Và giờ đây nhìn lại xuất phát điểm anh có hài lòng về những gì mình đã đạt được? 5-10 năm sau nữa, Vật Giá sẽ là một công ty như thế nào?

- Khi bắt tay vào xây dựng Vật Giá tôi đã từng đốt sạch số tiền mình có trong vòng 1 năm và sau đó đã phải nhờ vào bạn bè, vào các quỹ đầu tư và cả số tiền cho thuê nhà để duy trì hoạt động của công ty. Nhưng tôi không nghĩ đó là thất bại và đến giờ cũng chưa bao giờ nghĩ mình thất bại cả. Đôi khi mọi thứ không theo ý mình muốn, nhưng mình phải thử bằng mọi cách.

Tôi rất thích một câu nói: "Thất bại và thành công là 2 kẻ lừa đảo". Tốt nhất là mình không được tin "thằng" nào cả. Tin là mình thất bại mà mất đi niềm tin thì mình sẽ không tiếp tục cố gắng được nữa và khi tin mình đã thành công thì mọi thứ còn nguy hiểm hơn . Tốt nhất hãy cố gắng từng ngày, để hôm nay sẽ tốt hơn hôm qua một chút.

Với những cố gắng đó, đến giờ tôi đã được về ở trong ngôi nhà của mình mà không phải lo cho thuê để lấy tiền nuôi công ty, quỹ đầu tư khi thoái vốn cũng đã thu về nhiều gấp mấy lần số tiền họ bỏ ra, có nhiều nhà đầu tư tin tưởng tôi hơn và rót tiền vào Vật Giá.

Năm 2011, Vật Giá đã bắt đầu cắt lỗ và tăng trưởng 40%. Cái khó nhất với các doanh nghiệp thương mại điện tử ở Việt Nam không phải khủng hoảng kinh tế mà là do những rào cản về thanh toán, về thị trường… Vì vậy, công ty nào không lỗ đã là một may mắn. Trong tương lai, tôi muốn xây dựng Vật Giá trở thành một công ty tuyệt vời như Google, Apple, Amazon...

Mặc dù không tự nhận mình là số 1, nhưng Nguyễn Ngọc Điệp khẳng định, anh luôn phấn đấu để trở thành người dẫn đầu. Hàng ngày anh vẫn làm việc tới 14 tiếng và duy trì thói quen mỗi ngày đọc một cuốn sách về các công ty vĩ đại trên thế giới, về nghệ thuật dùng người và giữ người. Vì lẽ đó, từ một công ty bên bờ vực của phá sản, đến nay Nguyễn Ngọc Điệp đã đưa Vật Giá trở thành công ty có giá trị tới gần 100 triệu USD.