Hoa tay khởi nghiệp

Trong suốt quá trình từ khi đi học cho đến khi đi làm của Đỗ Hoàng Quang, Giám đốc Công ty TNHH Thương mại - Du lịch Hoàng Quang, luôn có sự hiện diện của hai từ “mặc cảm”. Nhưng khi vượt qua được rào cản này rồi, Quang đã chinh phục thị trường bằng chính những sáng tạo mang dấu ấn của hoa tay.

Cuối tháng sáu vừa qua, Phòng triển lãm Nhà văn hóa Phụ nữ TP.HCM nhộn nhịp với hàng ngàn lượt khách tham quan. Triển lãm các sản phẩm móc len sợi của giáo viên Đỗ Hoàng Quang và học viên khiến người xem bất ngờ.

Thông qua những đôi bàn tay khéo léo, len sợi không chỉ dùng trong lĩnh vực may mặc, mà còn có ứng dụng khác: này là thảm chùi chân; kia là bộ drap, gối, chăn; kia nữa là giỏ xách, những con thú bông..., đặc biệt hơn cả là hàng chục loại hoa khác nhau được làm bằng những sợi len đầy màu sắc.

Ngoại công, nội kích

“Khả năng ứng dụng của sản phẩm len móc đã phổ biến ở nước ngoài từ lâu. Với lợi thế nhân công, đây là một thị trường rộng mở cho doanh nghiệp Việt”, Hoàng Quang cho biết. Minh chứng cho nhận định này là khả năng xuất khẩu sản phẩm len sợi sang Pháp, Hàn Quốc, Nhật Bản... của Công ty Hoàng Quang. Bởi, mỗi đơn hàng của một doanh nghiệp nước ngoài thường lên đến 2.000 sản phẩm và phải giao hàng trong vòng 1 - 2 tháng.

Câu chuyện “mang len đổi USD” của Quang cũng rất duyên. Ngày đó Quang đang là sinh viên năm thứ 2 Đại học Sư phạm Kỹ thuật, tình cờ thấy một cô bán quán ở Đà Lạt ngồi móc len, tạo nên các họa tiết rất đẹp. Ấn tượng trở thành động lực, Quang về lại thành phố, tìm mua các sách dạy đan, móc và mày mò tự thực hành.

Vốn khéo tay, các con thú, áo khoác... Quang làm ra nhanh chóng trở thành sản phẩm “hút hàng” vì các bạn sinh viên trong trường Quang học rất ưa thích. Phát hiện gần xóm nhà trọ của mình có các chị nhận móc gia công, Quang đem thiết kế của mình đặt hàng các chị. Điều bất ngờ là sau đợt hàng ấy Quang lại bị đặt hàng ngược lại, “Các chị hỏi tôi còn hàng làm để các chị cải thiện thu nhập nữa không”, Quang kể.

Từ đơn đặt hàng này, Quang mang sản phẩm đến các siêu thị Maximark, Co.opMart... chào bán và được đón nhận. Có đầu ra, có thiết kế, có nhân công..., Quang đưa sản phẩm tiến thẳng vào siêu thị. Quang nhớ lại: “Năm 2004, thời điểm xuất hiện trào lưu mặc áo khoác ngắn, sản phẩm đưa vào siêu thị bán chạy không ngờ...”.

Thắng lớn nhờ sản phẩm này, Quang mạnh dạn cho ra thêm nhiều sản phẩm khác nhưng đáng tiếc, khả năng tiêu thụ lại chẳng như ý. “Mọi người vẫn chưa hiểu được công sức đầu tư cho sản phẩm đan móc nên cho rằng giá bán quá cao”, Quang phân tích.
Khách hàng trong nước chẳng mặn mòi với sản phẩm của Quang nhưng với người nước ngoài thì khác.

Từ kênh siêu thị, Quang được các doanh nghiệp ngoại quốc tìm đến đặt hàng. Miếng rửa chén, găng tay, giỏ xách, phụ kiện cho trang phục, thảm chùi chân... là những mặt hàng Quang đưa ra thị trường thế giới. Quang cho biết, xuất khẩu hàng sang các nước không đơn giản chỉ là thỏa thuận giữa hai bên, mà phải chứng nhận đảm bảo chất lượng, phải đạt độ tinh xảo đúng với mẫu khách hàng đã đặt.

Đơn hàng đầu tiên, Quang khiến khách hàng bất ngờ về giá. “Đối tác hỏi đi hỏi lại rằng tôi đã nói đúng giá chưa”, Quang kể. Lúc đó Quang mới biết mình bị “hớ”. Tuy nhiên, anh vẫn chọn chiến lược này để chinh phục khách hàng. Để giữ lợi thế cạnh tranh, Quang duy trì hình thức lao động vệ tinh. Anh lên tận Đà Lạt, về Tiền Giang... để tổ chức nguồn thợ cho mình. Nhờ vậy, công việc chính của Quang chỉ còn là tìm đối tác, sáng tạo mẫu và kiểm tra chất lượng sản phẩm.

Quang và tác phẩm của mình

Vượt qua mặc cảm

Đưa hàng đi khắp thế giới nhưng ít ai biết, đeo đuổi suốt quá trình lập thân của Quang là nỗi mặc cảm rất... con trai. Ngày đó không đủ điểm đậu vào Đại học Y Dược TP.HCM, Quang “chữa cháy” bằng việc đăng ký học Đại học Sư phạm Kỹ thuật, khoa Nữ công để trở thành đầu bếp vì khả năng chế biến thức ăn cũng tạm được. “Cả lớp chỉ có hai nam, đi học mà cứ thấy xấu hổ thế nào ấy”, Quang chia sẻ. Vì nỗi mặc cảm này mà đã có lúc Quang bỏ học. May mà thầy cô đến tận nhà động viên, Quang mới có “dũng khí” đi tiếp con đường của mình.

Rồi khi ra trường và doanh nghiệp hoạt động đã khá ổn định, Quang lại mặc cảm vì sản phẩm của mình xuất đi các nước nhưng chả ai biết đó là hàng Việt vì phải “núp” dưới thương hiệu của đối tác. “Không thể đơn giản hài lòng với lợi nhuận, tôi muốn phải gây dựng được thương hiệu và bắt đầu từ thị trường trong nước”, Quang tiết lộ.

Để chuẩn bị cho bước tiến này, Quang đầu quân về Nhà văn hóa Phụ nữ với vai trò giáo viên giảng dạy bộ môn đan móc. Theo cách tính của Quang, 1 tháng Quang dạy nghề cho khoảng 200 người, rồi những người này truyền nghề lại cho người khác, chỉ khoảng 5 năm nữa là Việt Nam sẽ có thị trường cho sản phẩm len móc. “Rất vui vì được làm thầy giáo dạy nghề, nhưng lại mặc cảm khi làm việc trong môi trường cũng toàn là nữ”, Quang tâm sự. Nhưng sự đam mê một lần nữa lại giúp Quang vượt lên mặc cảm này.

Trong một đêm, sau khi đọc truyện ngắn viết về hoa vạn thọ của nhà văn Lý Lan, Quang nảy ra ý định dùng len làm thành hoa. Sản phẩm được làm suốt đêm hôm đó của Quang là một bông hoa vạn thọ bằng len, sống động và tinh xảo. Từ bước sáng tạo đầu tiên, Quang bắt đầu tập trung thiết kế hoa len.

Con số hơn 500 mẫu hoa Quang thiết kế khiến nhiều người bất ngờ nhưng với Quang, đó chỉ mới là điểm khởi đầu. “Đây là sản phẩm sáng tạo chỉ ở Việt Nam mới có, tôi sẽ phấn đấu để đưa sản phẩm này ra thế giới”, Quang tỏ ra lạc quan. Tuy nhiên, với Quang, đây là một quãng đường dài mà việc trước tiên cần làm là cho ra mắt tập sách kỹ thuật móc hoa len để đảm bảo chứng nhận sáng tạo của mình và lập một showroom để có nơi “khoe” sản phẩm với khách hàng trong nước.

Người đưa công trình khoa học thành công trong thực tiễn

Có người đã làm nên sự nghiệp kinh doanh trở nên vinh quang, ý nghĩa cho cộng đồng từ một món ăn thời niên thiếu. Lí giải cho điều đó, không có gì ngoài hai chữ “cơ duyên”. Người tôi đang muốn nói đến là doanh nhân Vũ Tân Cương – Chủ tịch HĐQT Công ty CP Thiết bị Y tế Phú Hải. Ít ai biết rằng, anh là một doanh nhân đi lên từ môi trường quân ngũ và khởi nghiệp kinh doanh khi gần 40 tuổi. Đặc biệt hơn, sản phẩm kinh doanh tâm huyết của cuộc đời anh lại xuất phát từ một công trình khoa học về loài Kiến gai đen nhỏ bé.

Doanh nhân Vũ Tân Cương (cầm micro) giới thiệu tại Hội thảo "Sản phẩm công nghệ cao từ trứng kiến gai đen"

Món ăn nhớ đời thời niên thiếu

Anh Vũ Tân Cương sinh năm 1963. Quê anh ở tỉnh Vĩnh Phú (cũ), vùng quê bán sơn địa với địa hình đồng bằng xen kẽ rừng núi. Thời niên thiếu của anh gắn liền với một giai đoạn đất nước còn khó khăn “cơm không đủ ăn, áo không đủ mặc”, đến món đậu phụ cũng là một thứ xa xỉ.  

Dấu ấn đậm nét khi còn là một cậu thiếu niên với anh là món xôi trứng kiến của bà nội. Hồi đó, bà đi bộ vào rừng lấy củi, thì thấy người dân ở đây lấy trứng của loài kiến và chế biến ra các món ăn. Thấy vậy bà đã xin một ít trứng kiến về làm thử (thời đó không ai bán và mua trứng kiến). Lần đầu tiên trong đời được ăn món xôi trắng trộn với trứng kiến rang vừa ngon vừa thơm, cậu bé Cương đã thấy ngon miệng đến lạ lùng, một món ăn ấn tượng mãi cho đến tận bây giờ vẫn phảng phất mùi vị của nó.

Điều đặc biệt và để lại ấn tượng sâu sắc nhất đối với anh đó là sau khi ăn trứng kiến thì chạy đi chơi suốt ngày mà không thấy mệt mặc dù trước đó, cậu bé Cương vốn gầy gò, nhỏ yếu vì cuộc sống còn nghèo, ăn uống rất đạm bạc. 

Từ bữa được thưởng thức món trứng kiến cộng với tính cách thích tìm hiểu những gì chưa biết khiến anh cứ suy nghĩ và tâm niệm trong đầu một câu hỏi: “Tại sao con kiến nó nhỏ thế mà lại đẻ ra được trứng kiến tốt thế, hơn nữa nó lại tha được quả trứng gần bằng nó?”. Vì chưa thể giải đáp được nên anh chỉ biết mơ ước: “Sau này, mình có thể bằng cách nào đó lấy được nhiều trứng kiến về sử dụng”.

Kỷ niệm đó mãi in dấu vào tâm trí của anh khi trưởng thành và lớn lên chính anh cũng không thể tưởng tượng được món ăn đó lại trở thành sự nghiệp cuộc đời mình nhiều năm sau.

Bước ngoặt cuộc đời khi ở tuổi tứ tuần

Lớn lên, anh thi đỗ trường quân sự và được phân công công tác trong quân đội. Thời gian tại ngũ, anh có một lời hứa với vị thủ trưởng đáng kính: “Thủ trưởng còn làm trong quân đội thì em sẽ đi theo” vì giữa hai người có một mối ân tình sâu nặng. 

“Vật đổi sao dời”, vị thủ trưởng không phục vụ trong quân đội nữa và với anh lúc đó giữ lời hứa còn quan trọng hơn những thứ khác, anh quyết định kết thúc sự nghiệp trong quân đội sau 8 năm gắn bó. Thời gian trong quân đội đã rèn cho anh tính kỷ luật rất cao, chuẩn và chỉnh đến nghiêm ngặt trong bất kể một việc nhỏ nào. 

Năm 1988, anh chuyển ngành sang làm bên đoàn xe của Bộ ngoại giao. Thời gian làm nhà nước sau công cuộc đổi mới cho anh nhiều trải nghiệm và những mối quan hệ thân tình. Tuy nhiên, đến thời điểm năm 2000, khi ở tuổi gần 40 từng trải và chín chắn, cùng với bản tính hay suy tư, anh tự chiêm nghiệm và nhận thấy một mục đích cao đẹp hơn, ý nghĩa hơn cho bản thân: “Mình tiếp tục làm cái này thì không làm được gì cho bản thân, cho cuộc sống của mình, nếu có cơ duyên thì làm một cái gì đó cho xã hội, cộng đồng, dù ít cho xã hội cũng nên làm”. Sự suy tư đã thôi thúc anh vượt qua những ràng buộc của tuổi tác, công việc để bỏ nhà nước ra làm kinh doanh. 

Kinh nghiệm quân ngũ là bàn đạp cho thành công vững chắc

Vậy là ở cái tuổi gần tứ tuần, anh ra làm kinh doanh trong con mắt ngạc nhiên của rất nhiều người. Năm 2000, anh thành lập doanh nghiệp đầu tiên lấy tên là Công ty TNHH Sản xuất và Đầu tư Thương mại Trường Thịnh, mở xưởng chuyên sản xuất đồ nhựa. Anh khởi nghiệp với số vốn trong tay là 75 triệu đồng. Sau khi xin giấy phép kinh doanh và trả chi phí thuê văn phòng, mua thiết bị máy tính, anh còn đúng 5 triệu đồng. Thiếu vốn nhưng anh được bạn bè tin cậy nên cứ đưa tiền giúp để duy trình công việc kinh doanh mà không cần giấy tờ cam kết.

Dần dà, bằng sự chắc chắn, chỉnh chu, đặt mục tiêu chất lượng lên hàng đầu, doanh nghiệp Trường Thịnh đã có chỗ đứng vững chắc trên thị trường. Kết quả này đến từ sự quyết tâm và những thói quen tốt được rèn trong quân đội đã hỗ trợ anh nhiều trong phát triển doanh nghiệp.

Năm 2005, nhận thấy nhu cầu chăm sóc sức khỏe và sử dụng thực phẩm chức năng rất lớn vì điều kiện kinh tế của các tầng lớp nhân dân đã được nâng cao. Với tầm nhìn xa trông rộng, anh nhận thấy đây sẽ là xu thế của tương lai. Vì vậy anh cùng với những người cộng sự góp vốn thành lập Công ty Cổ phần thiết bị Y tế Phú Hải, chuyên nhập khẩu, phân phối thiết bị y tế, dược phẩm và thực phẩm chức năng. Nắm bắt được xu thế của thị trường, cùng sự kiểm định khắt khe nguồn hàng nhập, Phú Hải trở thành một trong những tên tuổi trong ngành phân phối các sản phẩm này ở Việt Nam. 

Sau khi chuyển sang lĩnh vực mới, bằng tư duy nhạy bén và hơn hết là chữ tâm, anh nhận thấy ngay là sản phẩm chăm sóc sức khỏe của nước ngoài tuy tốt nhưng lại rất đắt, trong khi đất nước mình cũng có nhiều tài nguyên để khai thác phục vụ sức khỏe mà “tại sao mình phải đi nhập”. Sự trăn trở và suy nghĩ đó cứ bám chặt lấy tâm trí nhưng anh cũng chưa hình dung được là mình sẽ phải làm cái gì.  

Hóa giải trăn trở nhờ một cơ duyên 

Như cơ duyên dẫn dắt, trong lúc đang trăn trở, anh đến chơi với một người bạn là Phó ban Khoa giáo của báo Nhân dân, quản lý mảng khoa học của báo. Trong cuộc trò chuyện tâm sự trên trời dưới bể của hai người, anh bạn đã nói về một đề tài “hay lắm” của Viện Khoa học Công nghệ Việt Nam, nghiên cứu chiết xuất từ trứng kiến, uống vào giảm stress, hết mệt mỏi. 

Vừa nghe xong, dấu ấn của ký ức của mấy chục năm trước được gọi về, anh nói: “Ngày xưa em đã ăn trứng kiến rồi và em đã ước mình có thể có một cách nào đấy lấy được và chiết xuất được trứng kiến để sử dụng”. Thấy tâm tư của bạn, anh phó ban khoa giáo đã đưa anh đến gặp chủ đề tài nghiên cứu là  PGS. TS Dương Anh Tuấn. 

Anh Vũ Tân Cương và PGS.TS Dương Anh Tuấn (bìa trái) tại Hội thảo Công nghệ cao Láng Hòa Lạc nói về đề tài trứng kiến

Tiếp xúc với PGS.TS Dương Anh Tuấn, anh đã giải đáp được đầy đủ, có cơ sở khoa học chuyên sâu cho câu hỏi từ thời niên thiếu “Tại sao trứng kiến lại tốt thế?” (thời đó, trứng kiến được rang ăn với xôi đã bị mất chất, còn giữ lại rất ít mà đã tốt như vậy). Lí do là vì trong trứng kiến có hoạt chất Tryptophan – là một trong 8 hoạt chất cần cho con người nhưng con người lại không tự sản sinh ra được, giúp giảm căng thẳng, mệt mỏi, tăng cường sức khỏe. Không những thế trong trứng kiến còn có hơn 30 chất vi lượng phục cơ thể, bảo vệ gan, thận, chống lão hóa… 

 Trong trứng kiến gai đen có hoạt chất Trytophan rất tốt cho sức khỏe con người

Sau cuộc gặp gỡ đó, anh như kết nối được với những điều bao lâu mình trăn trở nên quyết định đến ngay lập tức. Anh nói với anh PGS-TS Dương Anh Tuấn: “Anh cứ nghiên cứu tiếp, em sẽ cố gắng để cung cấp tài chính và anh em sẽ hợp tác với nhau để làm sản phẩm từ trứng kiến”.

Tiếp đó, anh lên ngay vùng Bắc Giang để khảo sát và thực tế việc thu hái nguyên liệu từ bà con nông dân. Lên đến nơi, anh thấy rằng “Có lẽ trời phật ủng hộ cho mình làm, để phát triển cái này thành sản phẩm cho cộng đồng”. Hơn nữa, trứng kiến thu hoạch thì không mất đi mà còn sản sinh ra nhiều hơn. Bằng nhãn quan thực tế, anh thấy tiềm năng đã rõ ràng nên càng quyết tâm mạnh mẽ. 

Công việc đưa nghiên cứu khoa học vào ứng dụng thực tế cũng gặp phải khó khăn nhất định. Vấn đề đầu tiên là nguồn vốn. Để có vốn đầu tư, anh đã huy động từ bạn bè, cộng sự, người thân. Viện Khoa học Công nghệ Việt Nam cũng tạo điều kiện cho anh mấy trăm mét vuông trong Trung tâm công nghệ cao của Viện để mở xưởng. Anh thành lập thêm Công ty CP Khoa học Công nghệ cao Việt Đức chuyên sản xuất sản phẩm chiết xuất từ trứng kiến. Anh cũng dành chi phí hỗ trợ cho nhà khoa học nghiên cứu và đầu tư cho bà con nông dân vùng nguyên liệu.

Do đặc thù, thu hoạch trứng kiến một năm chỉ có một vụ chính là tiết thanh minh sau Tết âm lịch, còn vụ cuối năm thì không đáng kể. Đặc biệt là trứng kiến sau khi thu hoạch phải có chế độ bảo ôn thì mới không bị hỏng và có thể chiết xuất được nguyên vẹn các hoạt chất. Do đó, anh đầu tư dây chuyền, trang thiết bị máy móc hiện đại để thực hiện. Không những thế, giai đoạn đầu, anh dành nhiều thời gian xuống vùng thu hoạch (Bắc Giang, Phú Thọ) để hướng dẫn cho bà con nông dân cách thu hái. Việc thu hái tuy đơn giản nhưng rất quan trọng để có nguồn nguyên liệu chuẩn cho việc chiết xuất. Đồng thời, anh cũng đầu tư phương tiện, tủ đông lạnh bảo quản trứng kiến (nhiệt độ bảo quản trứng kiến sau thu hoạch là - 20 độ C). 

Hình ảnh về nông trại thu hoạch trứng kiến tại Bắc Giang:

Trong quá trình đầu tư cho sản xuất, anh cũng có nhận được những lời tiêu cực: “Ông bị thần kinh à, ông kiếm tiền chỗ nào mà đổ vào đây mấy năm nay vẫn chưa thấy gì” nhưng không làm anh giảm bớt ý chí quyết tâm.

Nhờ sự nỗ lực, tận tâm, quyết liệt trong gần 5 năm trời, đến nay sản phẩm chiết xuất từ trứng kiến gai đen đã ra lò và bước đầu được cung cấp ra thị trường. Khi có sản phẩm, việc đầu tiên anh cho người thân, bạn bè, đồng nghiệp,… dùng thử và mang sang Pháp, Đức, Mỹ để có đánh giá khách quan. 

Hiện tại, anh đang triển khai kế hoạch để đưa rộng rãi sản phẩm đến tay người tiêu dùng trong nước và quốc tế. Sản phẩm này giúp cho những người hay căng thẳng, stress như học sinh ôn thi, người làm việc đầu óc… được minh mẫn, tỉnh táo, sáng suốt và không mệt mỏi, ai cũng thể dùng được.

Sau gần 5 năm đầu tư và phát triển, sản phẩm chiết xuất từ trứng kiến gai đen (TRYTOKC) đã được cung cấp đến tay người tiêu dùng với lọ 40 viên và 80 viên nang

Trong năm 2011 vừa qua, Công ty anh đã thu hoạch được 1 tấn trứng kiến tươi để đưa vào chiết xuất. Kế hoạch của anh là sẽ nhân rộng vùng thu hoạch trứng kiến để có nguồn nguyên liệu dồi dào hơn cho sản phẩm. Bởi vì ở Việt Nam, nhiều vùng rừng núi thổ nhưỡng đặc trưng là nơi kiến gai đen ở (kiến này không nuôi được). Đến nay, việc thu mua nguyên liệu đã đem lại lợi ích cho người dân vùng Bắc Giang, Phú Thọ giúp cải thiện cuộc sống, góp phần xóa đói giảm nghèo. 

Niềm tin và lời hứa là hai yếu tố chính dẫn đến thành công

Trong hơn chục năm làm kinh doanh của mình, anh Cương luôn tâm niệm “Giữ lời hứa và niềm tin là hai yếu tố chính dẫn đến thành công trong cuộc sống”. Anh bảo: “Vì có niềm tin người ta sẽ vượt qua mọi  khó khăn. Như sản phẩm tinh chất trứng kiến, anh tin chắc vào sự thành công vì nó rất tốt, hơn nữa lại là sản phẩm mà đất nước mình có. Anh đã đưa sang cả Pháp, Đức, Mỹ, mọi người dùng thử đều đánh giá rất tốt. Sản phẩm này ai cũng dùng được, người đau đầu hay mệt mỏi uống vào sẽ ngủ tốt”. 

Với anh, lời hứa phải thực hiện thì mới giúp người khác có lòng tin ở mình. Có lẽ vì thế mà bạn bè rất tin cậy anh, giúp anh tiền bạc mà chỉ dựa trên tình cảm “anh em chơi với nhau, quan trọng gì việc viết giấy”. 

Nhắc lại về lời hứa, khi lên khảo sát vùng nguyên liệu, trong thâm tâm anh đã thầm hứa với mình: “Bây giờ mình còn khó khăn, đến khi nào kinh doanh có lãi thì sẽ dành một phần lớn đi làm từ thiện và công đức cho những người nghèo”. Chính lời hứa đó đã thôi thúc anh đưa công trình nghiên cứu vào ứng dụng thực tế, tạo ra sản phẩm tốt cho cho cộng đồng. 

Chia sẻ về cơ duyên đến với trứng kiến gai đen, anh Cương cho rằng đó cũng là may mắn và cơ hội trong cuộc đời mình: “Nếu không có cái may mắn gặp anh bạn ở báo Nhân dân để nói chuyện về cái trứng kiến này thì anh đã không biết nhìn đến một cơ hội. Và cơ hội thường đến như một tiếng nói thầm và lướt qua rất nhanh. Nếu không nhận ra và nắm lấy thì nó tuột mất, thậm chí đó là cơ hội không lặp lại trong cuộc đời”. 

Hiện tại, Công ty Phú Hải của anh mới chuyển văn phòng mới trên đường Nguyễn Xiển. Tôi đã đến mục sở thị văn phòng khang trang và sử dụng sản phẩm chiết xuất từ trứng kiến gai đen. Điều đó khiến trong tôi có thật nhiều cảm xúc và tôi hiểu rằng: Con người có thể làm nên sự nghiệp từ những cơ duyên tình cờ, nếu biết khai thác và đầu tư thì sẽ tạo ra được những sản phẩm thực sự có giá trị cho cộng đồng.

Hoclamgiau.vn